Tin cộng đồng

Ngy 22/8, sau gần một thng tࡡi khai quật di tch Chăm Pa tại Đ Nẵng, lần đầu ti�n đon khảo cổ pht hiện một hố trung tࡢm trong lng thp với nhiều hiện vật lạ m⡠ kết cấu cn gần như nguyn vẹn.> B⪭ ẩn kho bu 'khổng lồ' của vua Chm Trao đổi với VnExpress.net, ᠴng V Văn Thắng, Gim đốc Bảo t塠ng Điu khắc Chăm (TP Đ Nẵng) cho biết, hố nꠠy vung cạnh 4,25 m, su 2m v䢠 được lm bằng gạch Chăm. Trong lng hố được lấp đầy khoảng 30 m3 cಡt, sỏi xếp lớp. Khu hố trung tm chứa nhiều hiện vật lạ vừa được ph⢡t hiện. Ảnh: T Anh. Sau khi mc to꺠n bộ số ct, sỏi ra khỏi hố, đon khảo cổ tiếp tục phᠡt hiện 8 lm chia ra 8 hướng, nằm ở 4 g䵳c v cạnh. Trong mỗi lവm c xếp một vin gạch vu㪴ng nằm ln một vin đꪡ cuội trn. Giữa đy hố c⡲n st lại một dy đ㣡 cuội v thạch anh xếp thnh hࠬnh bn nguyệt. ng Thắng vᔠ cc cộng sự dự đon, rất cᡳ thể dy đ cuội n㡠y trước đy được xy theo h⢬nh trn nhưng do nhiều l do kh⽡c nhau m đến nay bị biến dạng. "Theo tn ngưỡng của người Chăm, ở 8 hướng c୳ 8 vị thần cai quản, do đ c thể đ㳢y l tn ngưỡng tୢm linh ni đến cc vị thần canh giữ", 㡴ng Thắng ni. Về quy m của kiến tr㴺c vừa pht hiện được, đon khảo cổ nhận định nhiều khả năng đᠢy l nền mng của một kiến tr೺c thp Chăm như nhiều khai quật trước đ. Tuy nhiᳪn theo ng Thắng, nếu căn cứ vo nền m䠳ng đồ sộ như vậy th nơi đy đ좣 từng tồn tại một thp Chăm rất lớn, c thể nᳳi phải l thp lớn nhất từ trước đến nay, cho thấy sự tồn tại một trung tࡢm tn gio của người Chăm từ thế kỷ 12. Đền th䡡p Chăm Pa nằm tại lng Phong Lệ (phường Ha Thọ Đ಴ng, Cẩm Lệ, Đ Nẵng) được khai quật giữa năm 2011, nhằm phục vụ cng tഡc bảo tồn, gio dục v du lịch. Tại đᠢy, cc nh khảo cổ phᠡt hiện một vng diện tch rộng lớn l魠 khu đền thp Chăm Pa cch đᡢy khoảng gần 1.000 năm. Giới chuyn mn đang tiếp tục giải m괣 cc hiện vật vừa tm thấy để cᬳ kế hoạch cho việc khai quật tiếp theo. Nguyễn Đng http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2012/08/dau-tich-thap-cham-co-lon-nhat-duoc-phat-hien/

L

TM THƯ TỪ QUŠ NH Plei PaJai, ngy 15.8.2012. Đồng Chung Tử Kഭnh thưa Ban tổ chức v qu vị tham dự Hội Luận Champa lần thứ II, ngའy 1/9/2012 tổ chức tại San Jose, Hoa Kỳ. Ti l Đồng Chu䠴ng Tử, một người con của dn tộc Chăm, hiện đang sinh sống v cầm b⠺t độc lập ở Việt Nam. Ban đầu khi đọc được thng tin trn trang champaka.info, đụng đầu 6 c䪢u hỏi to tướng, ti đ "định bụng" c䣳 thể mnh sẽ viết tham luận chăng. Sau nhiều ngy suy đi nghĩ lại, t젴i thấy hnh thức viết thư l c젡ch hay nhất, ph hợp v giảm thiểu kh頴ng kh tranh luận căng thẳng của cc tham luận kh�c, nếu c. Cuối cng, t㹴i quyết định giải by với ci tࡢm trong sng v ᠽ thức trch nhiệm cộng đồng nghim t᪺c, ở tầm mức khả năng c thể. Do nhiều điều kiện hạn chế nhất định, kh㠴ng cho php ti đến với ng鴠y Hội Luận Champa trn đầy yu thương, thiết thực vઠ nhiều nghĩa ny. Ngay từ lần đầu ti�n v by giờ lࢠ lần thứ hai. Khng đến được, nhưng khng c䴳 nghĩa ti khng thiết tha đến sự sống c䴲n của dn tộc Chăm. V gần hai trăm ng⠠n người Chăm ở qu nh cũng vậy, cũng kh꠴ng đến được như ti. Gần đy, cũng qua trang web champaka.info, t䢴i được biết, ca sĩ Chế Linh, Chủ tịch Tổ chức Văn ha v Nghệ thuật Champa Thế giới, cũng đ㠣 c thư hồi m kh㢴ng đến tham dự được. Thiết nghĩ từ bấy lu nay, ng ấy, bằng tất cả uy tⴭn nghề nghiệp lẫn ti năng của mnh, đଣ tch cực đng g�p nhiều thời gian, cng sức v䠠 phần no hon thࠠnh sứ mệnh thing ling, cao cả mꪠ cộng đồng k vọng. Hm nay, với l촭 do tế nhị, d l l頭 do g chăng nữa, cũng nn nhẹ nh쪠ng, chừng mực v hi h࠲a hơn. Ring ti, kh괴ng cần đợi điện thoại, thư mời trao đến tận tay, nghe ở đu lm lợi ⠭ch cho dn tộc Chăm l t⠴i vui mừng hớn hở. Nếu cố gắng thu xếp được l ti liền “nഩm ci ti đỏm dᴡng vo thng r๡c” để sẵn sng c mặt. Gೳp thm một người, chắc chắn sẽ đng đảo hơn. Bồi th괪m t sức lực, chắc chắn sẽ nng được tảng đ� nặng hơn. Với l do đ, t�i viết bức thư ny. Thư l tấm l࠲ng của ti, tm tư t䢬nh cảm v nguyện vọng của c nhࡢn ti, khng d䴡m mơ mộng đại diện g cả, cho ai cả. Knh thưa Hội Luận! Việt Nam, nơi ấy, phải chăng l쭠 phần lớn nguyn cớ để c ng고y Hội Luận lần thứ II ny?. Phải chăng 6 cu hỏi to lớn, vĩ mࢴ kia l đc kết cິ đọng diễn tả khung cảnh người Chăm ở trong nước? Chẳng lẽ, người Chăm ở bn ngoi lꠣnh thổ Việt Nam, khng cần đến ư? Thng qua nhiều k䴪nh dư luận, ti được biết thật sự hon to䠠n khng phải như vậy. Nơi đất khch qu䡪 người ngỡ l thin đường ấy, vẫn cલn mọc ln nhiều ngậm ngi, đau x깳t khng km g䩬 ở cố hương. Mặt kh!c, nếu đ đặt trọng tm vấn đề từ qu㢪 nh, cho php tੴi mạo muội hỏi, trong hội trường ny c ai lೠ khch mời vừa đến từ trong nước khng? Bᴠn luận về nhiều kha cạnh, gic độ hiện t�nh ở qu nh, mꠠ khng c ai từ nơi ấy đến đại diện, như thế l䳠 thiếu st. Phiến diện, khng khoa học một ch㴺t no. Lm thay tࠢm tư nguyện vọng của cộng đồng, m khng trưng cầu ഽ kiến của họ l khng dഢn chủ. Xui cho m䨡t mi th kh᬴ng việc g. Lỡ c dư luận, r쳵 rng lại tiếp tục ko d੠i ra chuỗi phản ứng ngược như đ từng. Hậu quả nhận lnh, thiệt th㣲i chnh l cộng đồng b� con ở trong nước chứ khng ai khc. 6 c䡢u hỏi/vấn đề được nu ln ở đꪢy l 6 cu hỏi/vấn đề to lớn. Nࢳ như ba cặp trống ginăng ngự trn một sn khấu, được đꢡnh ln cng một l깺c vậy. Mỗi ci trống đnh một điệu thức khᡡc nhau. Chắc chắn nhiều “nghệ nhn” ti hoa nghe được cũng "bở hơi tai". Huống hồ g⠬ c nhn tᢴi, b mọn v kiến văn nhỏ hẹp. Mong rằng, trống đ頣 ging ln rồi, trước bất k㪬 tnh huống, bất trắc no cũng duy tr젬 tiến tới, đừng chng bước thối lui. Phải cố gắng theo đuổi cho đến hồi trống gy cấn cuối c颹ng. Đặt c"u hỏi th dễ dng, nhưng giải quyết n젳 thật kh khăn. Giải quyết được đến đu, thời gian l㢠 quan trọng nhất. Nhưng với thời lượng hạn hẹp, t ỏi của ngy Hội Luận, thật t�nh ti khng thấy g䴬 lm tươi sng lắm. Cũng khࡴng hi vọng g nhiều. Tuy vậy, ti vẫn lấy l촠m quan tm đặc biệt v mong mỏi c⠳ một chiều hướng đột ph ngoạn mục trong lần Hội Luận ny. Mặc dᠹ biết, mong mỏi th thường gy cảm gi좡c mong manh, chng chnh v䪠 chong vng. Thưa tất thảy qu᡽ vị! 6 cu hỏi được nu ra, đem v⪠o Hội Luận lần ny, thật sự đ l࣠ một cố gắng bung trn nhiệt huyết, rộn rịp nghị lực v ࠴m ấp hoi bo tốt đẹp, thịnh vượng cho cộng đồng. Lࣺc ny đy, nếu cࢳ ai cho một điều ước, ti ao ước lm sao được đem 6 c䠢u hỏi/vấn đề lớn ấy, đến với cộng đồng Chăm trong nước bằng một ngy Hội Luận chnh thức vୠ tổ chức quy m, do chnh ch䭺ng ta đứng ra đảm nhiệm. Nhưng hnh như đ chỉ l쳠 ao ước viển vng, vĩnh viễn khng thực hiện được, mặc d䴹 hiện trạng x hội l c㠳 thật đi chăng nữa. Qu= vị ở đy, ở những đất nước thật sự tự do, dn chủ, thuận lợi hơn rất nhiều lần trong hầu hết những c⢴ng việc như thế ny. Qu vị đལ gip đỡ, hỗ trợ thiết thực g cho cộng đồng cꬲn ở lại qu cha đất tổ. Cho những ti năng dꠢn sự thế hệ trẻ. Họa hoằng lắm, cũng chỉ đến người thn ruột thịt của qu vị ở chốn qu⽪ hẻo lnh, lam lũ. Xa hơn, chỉ dừng lại ở những chương trnh lễ hội Katᬪ - Ramưwan,.... C nhn tᢴi hi vọng v khuyến khch qu୽ vị nn tiếp tục sự trợ gip ấy, thậm ch꺭 l thường xuyn vઠ mở rộng hơn nữa. Hồn nhin, trong sng vꡠ v vị lợi. Chng ta n亪n tuyệt đối trnh gy tai tiếng ở bất cứ những khᢴng gian no. Ở nhiều cuộc hội thảo hay lễ hội truyền thống, nhiều lc tưởng chừng khິng g c thể bẻ g쳣y sức mạnh đon kết, khng gബ c thể khiến mếch lng nhau, lại g㲢y đổ vỡ, mếch lng khng đⴡng, ko theo hậu quả khn lường. Bị x鴠o xo, chng ta sừng sộ, oang oang nhảy dựng vẠ la tong ln, quyết t᪢m ginh phần đng phần thắng về mຬnh. Cuối cng cộng đồng c đơn m鴹 mịt, thấp cổ b họng l g頡nh chịu tất tần tật. Chng ta lm người ai cũng c꠳ tm. C tⳢm th tm phải h좲a đồng, thuận thảo, khng chấp n vụn vặt. Po Yang cho ai năng lực ở lĩnh vực n䪠o, người đ cứ tận dụng. M cũng cố gắng tận dụng c㠳 ch cho cộng đồng nữa. Đừng đem năng lực ấy, mải m vun v�n lợi lộc c nhn, bỏ mặc cộng đồng lầm than cơ cực. Giᢺp ch được bao nhiu, đ�ng gp được bao nhiu cho cộng đồng nơi qu㪪 nh, th cố hết sức lଠm, khả năng tới đu bồi đắp tới đ.Ⳡ Tuy nhin, dư luận trong nước cũng đi hỏi qu경 vị thật sự thng hiểu, thường xuyn cập nhật v䪠 su st t⡬nh hnh thực tiễn qu nh쪠 hơn nữa. Xin đừng vướng vu mi với k� ức Chăm thời 54 -75, tự gy bẽ bng v⠠ bốc khi niềm tin lẫn nhau. Lịch sử v thời đại h㠴m nay đ khc xa. Con người của thời đại h㡴m nay đ ln đường, l㪠m cuộc chuyển biến mới. Dĩ nhin, n k골m theo nhiều mặt hạn chế, bi đt, kh tr᳡nh khỏi. Đ l t㠬nh trạng chung, phần lớn nhiều cộng đồng trn thế giới c vấp phải. Nhất lại l고 trong ngữ cảnh ton cầu ha chứa đựng trong lೲng n dng chảy xiết, bất kể l㲠ng mạc dn tộc trn h⪠nh tinh ny. Cũng khng thể đổ hết lỗi cho bản thഢn c nhn vᢠ gia đnh. V x쬩t cho cng, lm th頢n phận tộc người bị bảo hộ kiểu mới ngay chnh mảnh đất ng b� tổ tin mnh, chắc chắn khꬴng phải dễ sống. Qu= vị ở đy, c người đⳣ lựa chọn con đường ra đi, c người buộc phải ra đi tm l㬭 tưởng mới. Nhưng hai, ba thập nin trở lại đy, những tiếng vọng bꢪn ngoi vo, trực tiếp hay giࠡn tiếp, đ v h㴬nh trung, gy gia tăng p lực soi m⡳i, hạnh họe hơn từ pha chnh quyền đối với người Chăm ch�ng ta. Tất nhin cũng c những tiếng vọng mang t곭n hiệu tốt lnh. Nhưng đa phần gy dư luận buồn. ࢠ Qu vị ni rằng “X� hội Chăm l x hội khࣴng c nh l㠣nh đạo, khng tổ chức”. Đng qu亡, nơi qu nh nhiều mất mꠡt, đau thương ny, dn tộc Chăm cࢲn l dn tộc bị bảo hộ một cࢡch chẳng đặng đừng, bởi một đất nước thiếu thốn tiền bạc, dư thừa mnh mun . Tức l người ta cai quản mᠬnh, trị v mnh, m쬬nh trở thnh thần dn thấp bࢩ nhẹ cn, hẩm hiu v hay bị đe nẹt. Bị đe nẹt đủ kiểu, từ nhỏ đến lớn, nhưng khi phản ứng lại, ch⠭nh ta lại phải nuốt tai họa lm ngọt, ngậm ấm ức đằng đẵng lm vui. Ngược ngạo vࠠ cam chịu nghịch l như vậy. Chỉ c người Chăm ch�ng ta mới đủ độ lượng v v tư hiền ngoan hoഠ nhập, vo thế giới đa sắc mu quanh mࠬnh. Trong ci tấm lưới x hội chung ấy, khả năng lᣣnh đạo, tổ chức của tộc người ring lẻ, thật tnh khꬳ c cơ sở bộc lộ, pht huy. M㡠 nếu c cơ hội bộc lộ, pht huy, kh㡴ng biết rồi đy, đ lⳠ phc hay họa cho vận mệnh dn tộc nữa.ꢠ Qu vị ở bn ngo�i l một lợi thế lớn lao, nhưng qu vị tận dụng nཱི một cch hời hợt, yếu ớt. Hnh như quᬽ vị chỉ biết riết rng ln với nhau l㪠 rốt ro nhất, dư luận trong nước lin tu bất tận lo lắng, hoang mang v᪠ nẫu nuột niềm tin. Đặc biệt i ngại l trường hợp nᠠy thường xuyn xảy ra ở thế hệ đi trước. Thế hệ ấy l thế hệ bản lề, kinh qua nhiều trải nghiệm khốc liệt. Ở đꠢy, khng ring c䪡 nhn ti thật t⴬nh tha thiết, qu vị ở những đất nước dn chủ, văn minh, xin h�y lm ơn lm tấm gương cho ch࠺ng ti, nơi khổ đau, bất hạnh ngập ngụa quanh năm suốt thng. Thưa qu䡽 vị! Ti nghĩ rằng thế hệ trẻ, ti đ䴣 may mắn gặp gỡ, giao lưu v chung sống. Cả thế hệ lớn tuổi nữa, trong lời ni vೠ suy nghĩ, họ lun khng ngu䴴i day dứt suy tư để pht triển ngn ngữ mẹ đẻ, duy trᴬ bản sắc văn ha lẫn lịch sử, phong tục tập qun bản địa... Ngay cả những vấn nạn đau đớn của thế hệ trẻ cũng được đem ra b㡠n luận, mổ xẻ hết sức khch quan v thời sự. Cᠲn những day dứt suy tư ấy tức l cn quan tಢm, cn tinh thần Chăm tuần hon trong m⠡u thịt. D biết người Chăm mnh c鬲n ngho, cn nhiều lắm những vết thương, ung nhọt lở l貳i, mọc trn trn thઢn thể thp Chm cổ kᠭnh. Cũng như chế độ x hội mẫu hệ Chăm, cần phải c những chủ trương v㳠 đường lối, giải php v kĩ thuật bᠳc tch lớp lang, căn nguyn cội rễ. Nhưng tất nhi᪪n chỉ dừng ở mức độ day dứt suy tư như vậy. Khng c ai định hướng, hoạch định, ph䳢n cng trch nhiệm,v.v…Sự sống c䡲n của một dn tộc, nhất lại l người Chăm ch⠺ng ta, cần lắm những day dứt suy tư, nhưng điều đ vẫn l chưa đủ. Cần nhiều hơn nữa những h㠠nh động cụ thể, ở từng sự vụ. Cần nhiều hơn nữa những c nhn mang tầm vᢳc lớn, uy tn v dịu d�ng xu kết lại, khởi động trn nền tảng ⪽ tưởng thượng tầng bền vững. Nhưng trước tin, lm ơn hꠣy nhn xa hơn, độ lượng v c젺i xuống thấp nhất với những ngữ cảnh trần gian, để lắng nghe, thấu hiểu v sẻ chia. Rồi cất tiếng ngọt ngo, thanh thoࠡt, khng nồng n lửa t䣡p, go tht b੣o ging. N䠪n nhớ cho, ở xứ sở m tộc người bị định phận đng đinh, điều kiện xೣ hội cố tnh tr n쬭u, tiếng vọng bn ngoi vꠠo l cần thiết. Cần thiết như l hạt muối g࠳p “ci mặn” cho biển khơi. Tuy vậy, một cơn gi nhỏ tho᳡ng qua chỉ lm nng rộp th೪m xứ nắng. Cả trận mưa bng my, cũng chẳng cải thiện g㢬 hơn hiện trạng trầm lun, vo l⠺c ny. K࠭nh thưa qu vị! Thư đến đy đ� di. Vi lời tࠢm huyết tự đy lng, cᲳ g khng phải, mong qu촽 vị thể tất cho. Cuối cng cho php t驴i được gửi lời thăm hỏi sức khỏe b con, c bഡc anh chị em Chăm ở hải ngoại. Chc cộng đồng Chăm mnh dồi dꬠo sức khỏe, bnh an v gặp nhiều thuận lợi may mắn trong c젴ng việc v cuộc sống! Qua đy, tࢴi xin ni lời cảm ơn su sắc đến anh Thạch Ngọc Xu㢢n, một người anh tận tụy, trong sng v khiᠪm cung mang vc một tinh thần Champa nồng nn, sᠢu thẳm. Bức thư ny ti ủy thഡc cho anh được ton quyền thay ti lപn trnh by tại Hội Luận lần II n젠y, cũng như phổ biến trn bất k phương tiện truyền thꬴng bo ch.᭠ Hi vọng ngy Hội Luận Champa lần ny sẽ thࠠnh cng tốt đẹp! Knh ch䭠o quyết thắng! Đồng Chu4ng Tử.

Khi chập chững những bước đầu tin ra khỏi trường đại học, sinh vin cần chꪺ những g? H�y lắng nghe vi lời khuyn dưới đઢy của 10 doanh nhn thnh c⠴ng nhất trn thế giới.Đy đều lꢠ những nh lnh đạo kinh doanh cࣳ tầm nhn chiến lược đ x죢y dựng nn những đế chế khổng lồ từ hai bn tay trắng vꠠ đang nằm trong top những người giu c nhất hೠnh tinh. Dưới đy l một số lời khuy⠪n dnh cho sinh vin mới ra trường của cડc nh tỉ ph nຠy. Huyền thoại Steve Jobs - Cựu CEO Apple: Hy sống như khng c㴳 ngy maiKhi 17 tuổi, ti đọc ở đഢu đ một cu n㢳i rằng: "Nn sống mỗi ngy như thể đ꠳ l ngy cuối c࠹ng, một ngy no đ࠳ bạn sẽ thấy đng". Điều đ g곢y ấn tượng mạnh với ti v trong 33 năm qua, t䠴i nhn vo gương mỗi s젡ng v tự hỏi: "Nếu hm nay lഠ ngy cuối của cuộc đời mnh, mବnh c muốn lm những g㠬 định lm hm nay khഴng? ". Nếu cu trả lời l: “Kh⠴ng” ko di trong nhiều ng頠y, đ l l㠺c ti biết mnh cần thay đổi. (Tr䬭ch diễn văn của Steve Jobs tại lễ tốt nghiệp Đại học Stanford năm 2005) Bill Gates- Nh sng lập Microsoft: Hࡣy cho đi nhiều hơn nhận lạiMẹ ti, người đ rất tự h䣠o khi ti được nhập học ở đy – kh䢴ng ngừng khuyn ti rằng h괣y lm nhiều điều tốt cho người khc. Một vࡠi ngy trước lễ cưới của ti, bഠ đ tiếp đn c㳴 du v tại đ⠳ b đ đọc to một l࣡ thư về hn nhn m䢠 b đ viết cho Melinda. Mẹ tࣴi bị bệnh ung thư rất nặng nhưng b đ cࣳ cơ hội để truyền đạt thng điệp của mnh v䬠 lc kết thc bức thư b꺠 ni: “Hy cho đi nhiều hơn nhận lại.” (Tr㣭ch bi pht biểu của Bill Gates tại lễ tốt nghiệp Đại học Harvard, 2007) Oprah Winfrey- Bࡠ trm truyền thng Mỹ: Ch鴺ng ta đều cần thay đổi theo thời gianRất nhiều người yu thch sự thay đổi, đặc biệt lꭠ vẻ bề ngoi v nଳ c thể mang lại kết quả ấn tượng. Nhưng ti thay đổi với mong muốn chuyển h㴳a con người từ bn trong hơn l vẻ bề ngoꠠi. Ti muốn thay đổi cch mọi người cảm nhận về ch䡭nh bản thn họ. Tnh cờ, ch⬺ng ta c thể gặp một người đn 㠴ng đi bộ trn phố với một bộ ru rất dꢠi v c vẻ như con người anh ta được giấu đằng sau bộ rೢu đ. V sau khi gi㠺p anh ta cạo bỏ lớp ru ria xồm xom v⠠ anh ta thực sự c thể nhn thấy m㬬nh, anh ấy ni, "Ti cảm thấy sống lại." Thay đổi vẻ bề ngo㴠i đ gip anh ta nh㺬n lại chnh mnh. Đ� l l do tất cả ch୺ng ta đều cần thay đổi theo thời gian trong cuộc đời mnh. Đổi với cc bạn, những sinh vi졪n tốt nghiệp, ti chắc chắn rằng nếu bạn c thể thấy khả năng thay đổi cuộc sống của bạn, nh䳬n thấy bạn của tương lai thay v hiện tại b nhỏ, bạn sẽ c쩳 được thnh cng lớn. (Trഭch bi pht biểu của bࡠ Oprah Winfrey tại lễ tốt nghiệp Đại học Duke, 2009) Michael Dell- Nh sng lập hࡣng my tnh Dell: Đừng bao giờ tỏ ra m᭬nh thnh người thng minh nhất Cố gắng đừng bao giờ tỏ ra lഠ người thng minh nhất trong phng. V䲠 cho d bạn l người th頴ng minh nhất đi chăng nữa th ti cũng khuy촪n bạn nn tm kiếm người thꬴng minh hơn, hoặc chuyển sang một phng khc. Trong giới chuy⡪n mn, việc ny được gọi l䠠 xy dựng mạng lưới lm việc. Trong c⠡c tổ chức, đ l x㠢y dựng đội ngũ. V trong cuộc sống, n ch೭nh l tạo dựng cc mối quan hệ trong gia đ࡬nh, bạn b, v cộng đồng. Ch蠺ng ta đều l những mn quೠ dnh cho nhau, v trong suốt quࠡ trnh phấn đấu trở thnh một nh젠 lnh đạo, ti đ㴣 hiểu ra một điều quan trọng rằng những kinh nghiệm qu bu nhất đều xuất ph�t từ cc mối quan hệ của ti. ( Trᴭch bi pht biểu của ࡴng Michael Dell tại lễ tốt nghiệp Đại học Texas, 2003) Michael Bloomberg- Thị trưởng thnh phố New York: Đừng giậm chn tại chỗ quࢡ lu Ti bắt đầu cⴴng việc đầu tin khi ra trường trn phổ Wall vꪠ ti đ l䣠m việc ở đ trong suốt 15 năm. Đ thực sự l㳠 khoảng thời gian tuyệt vời với nhiều điều th vị v v꠴ số lời khen ngợi từ ng chủ của ti. Mọi người đều y䴪u mến ti nhưng rồi một ngy họ đ䠣 đuổi ti ra đường. Ti vẫn học c䴡ch lạc quan bởi hạnh phc chỉ đến với ai biết bước tiếp v cố gắng. Ch꠭nh xc l ngᠠy hm sau, sau khi ti mất việc, t䴴i đ bắt đầu lm việc với một c㠴ng ty mới. (Trch bi ph�t biểu của ng Michael Bloomberg tại lễ tốt nghiệp Đại học Tufts, 2007) JK Rowling- Tc giả Harry Porter: Thất bại l䡠 mẹ thnh cng Tại sao tഴi muốn chia sẻ với cc bạn về những lợi ch của thất bại? Đơn giản l᭠ v thất bại c nghĩa l쳠 lược đi những ci khng cần thiết. Tᴴi tự nhủ với mnh rằng ti l촠 chnh ti hơn l� bất cứ ai khc v tập trung tất cả năng lượng chỉ để lᠠm những cng việc quan trọng. Nếu thnh đạt ở bất k䠬 một lĩnh vực no khc, cࡳ lẽ ti đ kh䣴ng thể tm thấy sự quyết tm để th좠nh cng trong lĩnh vực m t䠴i tin rằng thực sự thuộc về mnh. Ti đ촣 được tự do theo đuổi ước mơ v nỗi sợ hi lớn nhất của t죴i đ khng c㴲n nữa. Ti vẫn c được một cuộc sống hạnh ph䳺c với một c con gi đ䡡ng yu, một chiếc my đꡡnh chữ cũ v một kho tưởng viết truyện. Vའ như vậy, những thất bại cay đắng đ trở thnh nền tảng vững chắc gi㠺p ti xy dựng lại cuộc sống của m䢬nh. ( Trch bi ph�t biểu của b JK Rowling tại lễ tốt nghiệp Đại học Harvard, 2008). Xin lưu với độc giả lའ hiện nay b khng cലn l một tỷ ph Jeff Bezos- CEO Amazon.com: Năng khiếu lຠ bẩm sinh, lựa chọn mới phức tạp Ti mạo muội dự đon rằng khi bạn trở th䡠nh cụ gi 80 tuổi, trong những pht giຢy tự vấn lặng lẽ, hồi tưởng về cuộc đời đ qua, bạn sẽ nhn lại một loạt những lựa chọn của m㬬nh. Rốt cuộc, con người m bạn trở thnh ch࠭nh l những g bạn đଣ lựa chọn. Bạn hy tự tạo nn c㪢u chuyện kỳ th cho cuộc đời mnh.( Trꬭch bi pht biểu của ࡴng Jeff Bezos tại lễ khai giảng Đại học Princeton, 2010) Mark Zuckerberg- CEO Facebook: Lm những g mବnh yu thch Khi bạn về nhꭠ ăn tối v bạn c mೳn rau kinh khủng nhất th bạn vẫn c thể ăn được nếu muốn. Kể cả khi bạn chơi một tr쳲 chơi, cho d n rất kh鳳 th bạn cũng c thể th쳠nh cng nếu yu th䪭ch n. Thực tế l nếu l㠠m những g m bạn mong muốn, bạn sẽ cảm thấy dễ d젠ng hơn v c nhiều động cơ thực hiện hơn. (Tr೭ch bi pht biểu của ࡴng Mark Zuckerberg tại trường Belle Haven ở thnh phố Menlo Park, CA, 2011) Steve Ballmer- CEO Microsoft: Hy ki࣪n tr thực hiện đến cng Niềm đam m칪 l khả năng truyền hứng th với một điều gຬ đ cn sự nỗ lực v㲠 kin tr lại lꬠ khả năng để tiếp tục thực hiện điều đ. Nếu nhn qua c㬡c cng ty m t䠴i khởi nghiệp kinh doanh th bạn sẽ thấy l hầu hết đều thất bại. Ngay cả với c젡c cng ty đ gặt h䣡i nhiều thnh cng như Microsoft, Apple, Google hay Facebook thബ bạn cũng cần phải biết rằng tất cả cc cng ty nᴠy đều đ trải qua những thời k s㬳ng gi. C thể bạn c㳳 được những thnh cng nhất định, nhưng chẳng may sự nghiệp của bạn lại tan thഠnh may khi. Bạn p dụng một c㡴ng thức cho tưởng mới, bạn coi đy l� một sự cch tn nhưng nᢳ lại khng hoạt động. V đ䠳 l lc chứng tỏ tອnh ngoan cường, khng ngừng lạc quan v ki䠪n tr của bạn, những tnh c쭡ch sẽ quyết định sự thnh cng của bạn trong tương lai. ( Trഭch pht biểu của ng Steve Ballmer tại Đại học Nam California, 2011) Larry Page- Đồng sᴡng lập Google: Hy nắm lấy những ước mơ Ti nghĩ rằng mọi người sẽ cảm thấy dễ đạt được hơn khi c㴳 những ước mơ đầy tham vọng. C thể nghe điều ny hơi đi㠪n rồ nhưng v khng ai kh촡c đủ đin rồ để lm điều đ꠳ nn bạn chẳng cần phải cạnh tranh. C qu곡 t người dm l�m những việc đin rồ như thế ny, thậm ch꠭ ti c thể đếm được tr䳪n đầu ngn tay trong khi những người khc đều th㡭ch lm việc tập thể v d࠭nh với nhau như keo. Những người giỏi nhất sẽ dm đương đầu với những thch thức lớn nhất. Đᡢy chnh l trường hợp của Google. (Tr�ch pht biểu của ng Larry Page tại Đại học Michigan, 2009)

V? bi?n xanh t

Rất nhiều người trong suốt cả cuộc đời đều lun suy ngẫm đến việc theo đuổi ci g䡬, vứt bỏ ci g, theo đuổi như thế nᬠo, vứt bỏ như thế no. Chnh v୬ thế, chng ta ni “Nhấc l곪n được, đặt xuống được” l sự lựa chọn lớn nhất của cuộc đời, l cࠡi đch thực của đối nhn xử thế. “Nhấc l�n được” l g? Nଳ l sự theo đuổi của kẻ mạnh. Muốn “nhấc ln được” cần phải cળ ci nhn chuẩn xᬡc, cần c sự tự tin hơn người, cần c trạng th㳡i tm l t⽭ch cực, cần c hnh động đầy sức mạnh, cần c㠳 bộ c tr tuệ, cần c㭳 ch ki�n cường v.v. C được những yếu tố kể trn, bạn mới c㪳 thể lội trong dng nước chảy xiết của sự cạnh tranh khốc liệt để tiến về pha trước, nhận được tất cả những g⭬ đng nhận được, trở thnh kẻ mạnh trong trᠡi tim người khc. Hy học cᣡch vứt bỏ! Vứt bỏ sự tư ti, để hướng đến mt cuộc sống tự tại. Vứt bỏ sự tham lam, để hướng đến một cuộc sống hạnh phc. Vứt bỏ sự bảo thủ, để hướng đến một cuộc sống tươi mới. Vứt bỏ sự phiền muộn, 亢u lo để hướng đến một cuộc sống vui vẻ. Vứt bỏ sự hẹp hi, để hướng đến một cuộc sống khong đạt. “Nhấc l⡪n được” quả thực l điều đng quࡽ. “Đặt xuống được” mới l nấc thang cao nhất của cuộc đời. Đạt đến nấc thang ny, con người c࠳ thể dửng dưng trước vinh hoa v danh lợi, bnh thản chống chọi với trở ngại vଠ hiểm nguy. Như thế, cuộc đời mới thực sự c nghĩa. Thử th㽡ch lớn nhất của cuộc đời l “nhấc ln được”, sự an ủi lớn nhất của cuộc đời lઠ “đặt xuống được”. “Nhấc ln được” l sự dũng cảm, “đặt xuống được” lꠠ sự giải thot. “Nhấc ln được” l᪠ tr tuệ, “đặt xuống đuợc” l triết học. Hạnh ph�c lớn nhất của cuộc đời khng g bằng l䬠 c thể theo đuổi những g cần theo đuổi, vứt bỏ những g㬬 nn vt bỏ. Hy vọng cuốn s꺡ch ny gip bạn đọc cຳ thể lĩnh hội được tr tuệ của “nhấc ln được, đặt xuống đuợc”, v�o những lc m muội trong cuộc đời, đưa ra được sự lựa chọn chꪭnh xc, để đi xa hơn, nhanh hơn trn con đường cuộc đời. Mục lục: C᪹ng bạn đọc Phần 1: Cuộc đời thnh cng bắt đầu từ việc “nhấc lപn được” Phần 2: Ngắm thẳng vo mục tiu Phần 3: Tin tưởng vઠo bản thn Phần 4: Lạc quan, tch cực vươn l⭪n Phần 5: Hnh động l số một Phần 6: Mưu tr࠭ dũng cảm xử l sự việc Phần 7: Dng � ch sắt đ đối mặt với thử th�ch. Nhấc Ln Được - Đặt Xuống Được - Tập 1: Nhấc Ln Được Lꪠ Tr Tuệ Của Kẻ Mạnh Tc giả: Trần Giang Sơn.Nh� xuất bản: Nxb Thanh Nin Chỉ nn đọc tập 1 . Hꪣy đọc sch để gip bạn thẠnh cng hơn !

Hồ l trn tr䪪n đỉnh thp Po Nagar Mặc d vương quốc Champa đṣ bị xa tn tr㪪n bản đồ thế giới vo năm 1832, nhưng cho đến ngy nay những di sản văn h࠳a vật thể của Champa vẫn cn tồn tại v nổi bật nhất l⠠ cc đền thp rải rᡡc khắp miền trung Việt Nam. Đền thp Champa l một trong những di sản vật thể quan trọng đᠣ đạt đến đỉnh cao về gi trị nghệ thuật v cấp thiết phải được bảo tồn. Tiếc rằng những cᠴng trnh bảo tồn di sản đền thp Champa gần đ졢y đ gy ra những bức x㢺c trong giới nghin cứu nền văn minh Champa v cả cộng đồng Chăm trong vꠠ ngoi nước. Những vấn đề được đề cập dưới đy được xem như lࢠ những trường hợp điển hnh cần được xem xt. 쩠 1). Biểu tượng tri bầu (hồ l) của Trung Quốc trᴪn đỉnh Thp Po Nagar Thp Po Nagar lᡠ một trong những thp Champa c nền kiến trᳺc độc đo v cᠲn tương đối nguyn vẹn, tọa lạc trn đỉnh một ngọn đồi nhỏ ở cửa sꪴng Ci cch trung tᡢm thnh phố khoảng 2 km về pha bắc, nay thuộc phường Vĩnh Phước, Nha Trang. Khi Champa thất thủ, đất đai của tiểu vương quốc Kauthara (Nha Trang) đୣ bị sp nhập vo lᠣnh thổ Việt Nam, v khi đ nữ thần Po Nagar cũng đೣ bị trở thnh vị nữ thần của người Việt với tn gọi lઠ Thin Y A Na. Lịch sử của nữ thần ny cũng bị chỉnh l꠽ một cch khi hᴠi. Điều ny được thể hiện ở tấm bia dựng ln trước thડp Po Nagar viết bằng chữ Hn v dịch sang tiếng Việt với nội dung nᠳi về giai thoại của b Thin Y A Na rất lઠ “k qui v졠 phi l”, khng li�n quan g đến nguồn gốc lịch sử nữ thần ny m젠 dn tộc Champa đ từng thờ phụng từ rất l⣢u đời. Đặc biệt trong thời gian gần đy, qu tr⡬nh trng tu thp Po Nagar ở Nha Trang đ顣 khng giữ lại được nguyn vẹn h䪬nh dạng ban đầu. Đng ch ẽ l hnh dạng đỉnh thଡp đ bị thay đổi một cch kh㡳 hiểu, một quả bầu (hồ l) mang đậm nt văn h䩳a Trung quốc đ được thay vo đỉnh th㠡p cổ. Tức l biểu tượng đỉnh thp thiࡪng ling của văn ha Champa đ곣 bị biến dạng qua sự trng tu. Th頡p Po Nagar trước ngy trng tu ๠ Điều đ đ chứng minh rằng c㣴ng trnh trng tu đền th칡p Champa tại Việt Nam hm nay khng c䴲n mang mục tiu nhằm bảo tồn bản sắc văn ha Champa nữa m고 c hiện tượng sửa đổi một cch t㡹y tiện, phong cch kiến trc đền thạp của dn tộc ny theo quan điểm ri⠪ng của cơ quan trng tu. Thiết nghĩ việc trng tu đền th鹡p l cng việc rất quan trọng dựa trപn sự nghin cứu kỹ lưỡng về nền văn minh xy dựng đền thꢡp v đặc trưng văn ha vốn cೳ của n. Do đ cần c㳳 những chuyn gia kiến trc c꺳 tầm hiểu biết su rộng về nền văn minh Champa tham gia cng tⴡc trng tu thp chứ kh顴ng đơn thuần l những dự n xࡢy dựng bnh thường với những cng nh촢n chỉ biết lm nghề thợ hồ. Do đ sự thay đổi biến dạng đỉnh thೡp ni trn cần phải được xem x㪩t lại v Bộ Văn ha Việt Nam cần lೠm r nguyn nh媢n v c giải phೡp kịp thời để thay đổi biểu tượng tri bầu (hồ l) trᴪn đỉnh thp Po Nagar nhằm trả về nguyn dạng đ᪺ng như gi trị văn ha của th᳡p vốn c. Th㠡p Po Nagar sau ngy trng tu c๳ quả hồ l của Trung Quốc 2). Biến dạng t䠪n gọi một số đền thp v cổng lᠠng Đền thp Champa l trung tᠢm tn ngưỡng của dn tộc Chăm nhưng giờ đ�y đ trở thnh di sản văn h㠳a của quốc gia Việt Nam. Tiếc rằng nh nước Việt Nam khng cള chnh sch r� rng về cc dự ࡡn bảo quản cho nn một số tn gọi đền thꪡp v cổng lng của người Chăm trong khu vực Ninh Thuận vࠠ Bnh Thuận đ bị thay đổi một c죡ch ty tiện v g頢y nn sự bức xc trong cộng đồng người Chăm. • Th꺡p Po Sah Ina Thp Po Sah Ina l một trong những quần thể di tᠭch đền thp của vương quốc Champa, toạ lạc trn đồi B᪠ Ni, thuộc phường Ph Hຠi, tỉnh Bnh Thuận cch trung t졢m thnh phố Phan Thiết 7 km về hướng Đng - Bắc. Thഡp Po Sah Ina c phong cch kiến tr㡺c Ho Lai với vẻ uy nghim vઠ huyền b, được xy dựng v�o thế kỷ thứ IX, l một trong những phong cch nghệ thuật cổ của Champa vࡠ cn tương đối nguyn vẹn. ⪠ Thp Po Sah Ina Tại sao lại viết thᠠnh Psah Inư Po Sah Ina l䠠 tn của một vị nữ thần v cũng lꠠ tn thp. (Theo ngữ nghĩa của người Chăm, Po cꡳ nghĩa l trời, thần, thnh, ngࡠi,… cn Sah Ina l t⠪n ring của nữ thần). Thế nhưng ban trng tu th깡p đ viết tn th㪡p l PSAH INƯ. Cԡch viết ny đ thể hiện khࣴng cn đng nghĩa theo t⺪n gọi của vị thần m người Chăm đng tࡴn knh ny. Sự đặt t�n thp Po Sah Ina thnh P᠔SAH INƯ l thi độ thiếu nghiࡪm tc trong chnh sꭡch bảo tồn di sản văn ha của dn tộc Chăm. 㢠 • Thp Po Dam Tương tự như trn, Po Dam l᪠ tn gọi nam thần c đền th곡p ở Tuy Phong - Bnh Thuận, Thp x졢y dựng vo thế kỷ thứ IX, c phong cೡch kiến trc Ho Lai. T꠪n nam thần l Po Dam đ bị ch࣭nh quyền Bnh Thuận viết lại trn bia đ쪡 l thnh P࠴ Đam (P Tằm) với l do để cho người Việt dễ đọc. Đ佢y l một cch lࡽ giải phi khoa học khng đng với y亪u cầu viết tn ring vꪠ ph hợp với chnh s魡ch bảo tồn văn ha. Sự Việt ho n㡠y cn lm cho người Chăm cảm thấy bị tổn thương khi t⠪n của vị thần thnh của họ bị viết lại trn bia đ᪡ khng đng.亠 Do đ3 cần phải trả lại tn của Thp đ꡺ng như tn gốc vốn c l고 Po Dam. Th!p Po Dam Tại sao viết th nh P Đam hay P Tằm 䴠 Qua hai sự kiện trn đ nꣳi ln rằng những cng tr괬nh trng tu đền thp Champa đều do người Kinh thực hiện v顠 khng c sự tham gia đại diện của người Chăm hay c䳡c nh khoa học chuyn về nền văn minh Champa. Vબ sao người Chăm lại khng được tham gia vo c䠡c hội đồng trng tu thp cổ do ch顭nh cha ng mnh x䬢y dựng để khng phải bị mắc những sai st đ䳡ng tiếc như trn. • Cổng lꠠng thn Bầu Trc, Ninh Thuận 亠 Bn cạnh tn gọi Po Sah Ina vꪠ Po Dam, người Chăm khng ngừng bn đến cổng l䠠ng thn Bầu Trc, Ninh Thuận. N亳i đến kỹ nghệ gốm của người Chăm, th người ta phải ni đến th쳴n Bầu Trc (palei Hamu Chrok) m ch꠭nh quyền tỉnh Ninh Thuận đ nng cấp l㢪n thnh lng văn h࠳a của người Chăm với tn gọi bằng tiếng Việt ngay trn cổng vꪠo: Lng Nghề Gốm Bầu Trc (xem hຬnh). Tiếc rằng Sở Văn Ha Ninh Thuận dịch cu n㢠y sang tiếng Chăm thnh “Palei Ra-mbaow Gaok Glah Hamu Croak” m ch࠭nh người Chăm hm nay khng hiểu từ “ra-mbaow” l䴠 g? Khi hỏi lại, Sở Văn Ha trả lời rằng “ra-mboaw” l쳠 nghề nghiệp ghi r trong từ điển Chăm-Việt của Ph Trạm. V庠 tự điển ny cn cho thಪm th dụ: (peh tabiak ralo rambaow = pht triển nhiều ng�nh nghề). Tại sao dịch "l ng nghề" sang tiếng Chăm thnh Palei Ra-mbaow? ࠠ Chnh bản thn t�i l người Chăm chưa bao giờ nghe đến từ “ra-mbaow” trong tiếng Chăm, thế th Ph଺ Trạm lấy từ ny ở đu mࢠ ra? Sau khi nghin cứu lại, ti mới biết “ra-mbaow” xuất ph괡t từ tự điển Aymonier (1906). Trong tự điển ny Aymonier ghi r ra-mbaow lൠ tiếng Khmer do người Chăm ở Campuchia sử dụng, chứ khng phải từ vựng tiếng Chăm. Mặc d c乳 sự sai lầm trong tn gọi như đ ph꣢n tch trn đ�y, cổng lng Bầu Trc vẫn duy trຬ tn gọi Palei Ra-mbaow (Lng Nghề) cho đến h꠴m nay m khng cള cơ quan hữu trch no đứng ra để điều chỉnh hay thay đổi. ᠠ * Thiết nghĩ hnh dạng đỉnh thp cũng như t졪n thp, tn l᪠ng của người Chăm cần được bảo tồn một cch nghim t᪺c đảm bảo tnh khoa học v truyền thống văn h�a vốn c của n. Những thay đổi một c㳡ch ty tiện khng c鴳 cơ sở khoa học v thực tiễn trong qu tr࡬nh trng tu cũng như đặt tn th骡p, tn lng của người Chăm như m꠴ tả trn đy đꢣ ảnh hưởng nghim trọng đến việc bảo tồn gi trị văn hꡳa vật thể của Champa. Khng chỉ với tc giả m䡠 cộng đồng Chăm hm nay mong muốn cc đơn vị, cơ quan hữu tr䡡ch cần phải nghim tc nhận ra những sai lầm n꺳i trn v khẩn trương chỉnh sửa để bảo tồn những giꠡ trị qu gi của n� vốn c như chủ trương, chnh s㭡ch của Đảng v Nh nước được ban hࠠnh tại Điều 13 (Chnh sch bảo tồn v� pht triển văn ha) của Nghị định 05/2011/NĐ-CP của Ch᳭nh phủ ngy 14/1/2011 về Cng tഡc dn tộc. nguon: champaka.info

T-n hiệu vui từ Hadei Bhang Champa (Trại H Champa) 2012 Ngy 7 th蠡ng 7 năm 2012 tại thnh phố King City, tiểu bang California đ cࣳ một Hadei Bhang Champa đầy nghĩa, ấn tượng, v kh� qun. Hơn 300 người Chăm từ khắp cc tiểu bang tại Hoa Kỳ c꡹ng đến tham gia, vượt đường xa, qun ci nắng, cꡡi rt, cng nhau l鹠m nn một Hadei Bhang Champa 2012 thnh c꠴ng tuyệt vời. Cng vời những tr chơi s鲴i động, cc chu cᡳ dịp n lại bi h䠡t cộng đồng, cc điệu trống ginang, tiếng ni chữ viết của cha ᳴ng Champa. Nhiều dn tộc di tr đến Mỹ đ⺣ qun tiếng mẹ đẻ v trở thꠠnh người Mỹ. Nhn con chu ch졺ng ta ni chuyện, v vui chơi, nỗi lo mất gốc đ㠣 nu cc cha mẹ ngồi lại với nhau c�ng với bao cu hỏi được đưa ra, bn bạc trong tương k⠭nh, thn thương mưu tm những điều tốt đẹp cho cộng đồng Champa. Một số ⬽ kiến sơ khởi được đưa ra cũng xin được chia sẻ: 1/. Chấp nhận khc biệt: Chng ta cần tồn tại vẠ pht triển, do đ chᳺng ta cần HỢP TC với cac cộng đồng trong v ngoi Champa. Nhiều hội đoࠠn x hội v t㠴n gio l điều tự nhiᠪn của mỗi cộng đồng. Người Việt hay người Champa ở Mỹ cũng đều như vậy, mỗi nhm tự quyết định giải php của m㡬nh để bảo tồn v pht triển. Để hợp tࡡc được tốt trong cc hoạt động chung như Hadei Bhang Champa cc thᡠnh vin cần hiểu biết, thng cảm cho sự kh괡c biệt v tn trọng nhau. Vഭ dụ: c kiến cho rằng “t㽴i khng đồng với Ban Bi佪n Soạn, hay Hội Bảo Tồn…” khng cn ph䲹 hợp v thể hiện sự khng chấp nhận kh촡c biệt. Ni “khng đồng 㴽” l khng cần thiết, đള chnh l r�o cản cho sự hợp tc. Mỗi địa phương hay c nhᡢn c quyền chọn phương n để con ch㡡u họ khỏi bị đồng ha. Để diển tả tiếng Cham, ở Ninh Bnh Thuận chọn mẫu tự Akhar Thrah, T㬢y Ninh, Chu Đốc v Campuchia chọn mẫu tự Jawi, v⠠ Cham Bnh Định, Ph Y캪n chọn mẫu tự Latinh, l khc biệt cần tࡴn trọng. Đối với cộng đồng Champa tại Mỹ, yu thương (anit ranam), tn trọng (p괴k ja) v thng cảm tha thứ (neh xari) sẽ bẻ gẫy những rഠo cản v hnh giữa c䬡c c nhn vᢠ hội đon tạo tiền đề cho Champa ở Mỹ thnh cộng đồng vững mạnh. 2/. Vai tr࠲ của nh khoa học: Để việc bảo tồn v phࠡt triển được tốt, chng ta cần cc nhꡠ khoa học như l những cố vấn chuyn m઴n. Nh khoa học đưa ra những giải php tốt nhất, khࡡch quan, khả thi v hiệu quả nhất cho những vấn đề quan tm. Những kết luận đࢳ sẽ được cng chng, nh亠 hoạt động x hội, chnh trị đ㭡nh gi đng sai vẠ p dụng vo hoᠠn cảnh cụ thể của mnh. Nếu nh khoa học n젠o tự khen mnh l ch젢n l khch quan nhất, ch� bai v thậm ch c୲n ln n kết ꡡn những quan điểm v kiến khཡc với họ, l v kh଴ng tự tin vo phương n của họ. Hữu xạ tự nhiࡪn hương, nếu l thuyết no đ� đng đắn th tức khắc sẽ được chọn lựa, nếu khꬴng chng ta nghin cứu lại để được đꪺng đắn hơn. Vai tr của nh khoa học l⠠ đưa ra giải php để, cng chᴺng v nh hoạt động xࠣ hội, đnh gi đ᡺ng sai, quyết định lm hay khng lഠm. 3/. Vai tr của nh hoạt động x⠣ hội: L những lnh tụ c࣡c tổ chức, hội đon, họ chăm lo cho sự tồn tại v phࠡt triển của cc cộng đồng. Họ c quyền c᳹ng cc thnh viᠪn bn bạc v quyết định chọn giải phࠡp cho bảo tồn v pht triển cộng đồng. Giải phࡡp đ khng bi chi phối bởi nh㴠 khoa học. Nếu điều ny bị vi phạm, th lợi ଭch của cộng đồng đ đang bị thiệt hại, v cộng đồng đ㠳 đang phục vụ cho lợi ch ring của nh� khoa học. Vận mệnh của một cộng đồng do chnh họ tự quyết định sau khi tham khảo kiến của nhiều nh� khoa học để được khch quan v hiệu quả nhất. Qua tᠭn hiệu vui từ trại h ny, hy vọng cộng đồng Champa ch蠺ng ta biết r phải lm g堬 để chng ta thương yu nhau, tꪴn trọng nhau, v tha thứ thng cảm cho nhau nhiều hơn. Nếu cള những g đ qua kh죴ng vui, xin hy để cho n qua đi. V㳬 Champa, chng ta đồng hnh với nhau trong một tinh thần mới: y꠪u thương (anit ranam), tn trọng (pk ja) v䴠 tha thứ (neh xari). Hẹn gặp tại Hadei Bhang Champa Sacramento 2013. Ths. Quang Can

B mẹ người Chăm gy tay vẫn đưa 2 con đi thi (D࣢n tr) - Mặc d cẳng tay phải đau nhức b� bột trắng phau nhưng chị Từ Cng Thị Hạnh, 52 tuổi, người dn tộc Chăm ở x䢣 Phước Nam, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận nn đau vượt hơn nửa ngy đường đưa 2 con g頡i ln Đắk Lắk dự thi vo Trường ĐH Tꠢy Nguyn. Ngꠠy 3/7, chng ti bắt gặp chị Hạnh tại điểm thi ĐH T괢y Nguyn 3 - Trung tm Giꢡo dục Quốc phng đi cng 2 con g⹡i trong bộ trang phục truyền thống của người đồng bo Chăm, cẳng tay phải của chị b bột trắng muốt khiến nhiều người ch೺ . Hai con gi của chị Hạnh l� No Nữ Mai Tạo (SN 1992) dự thi vo ng㠠nh Sư phạm Tiểu học v c em lഠ No Nữ Hong N㠪n (SN 1994) dự thi ngnh Sư phạm Mầm non, Trường ĐH Ty Nguyࢪn. Trong đ, sĩ tử Hong N㠪n chỉ đăng k dự thi tại Trường ĐH Ty Nguy�n, nguyện vọng 1 của em l chuyển kết quả về Trường CĐ Sư phạm Ninh Thuận xt tuyển. Chị Từ Cੴng Thị Hạnh cng 2 con gi N顣o Nữ Mai Tạo v No Nữ Ho࣠ng Nn. Chị Hạnh c꠳ tất cả 9 người con, nhưng v Mai Tạo v Ho젠ng Nn học trội nhất nh n꠪n trong lần thi ĐH ny, chị Hạnh “đứt ruột” bn đi mấy tạ thࡳc, ứng trước 2,5 triệu đồng đưa 2 con gi ln T᪢y Nguyn dự thi. Trải qua hơn nửa ngy đường vất vả vượt hꠠng trăm cy số từ Ninh Thuận ln Đắk Lắk bằng xe kh⪡ch, mặc d cẳng tay phải b bột đau nhức, khu鳴n mặt kh mệt mỏi nhưng chị Hạnh khng thᴴi hy vọng về 2 con gi sẽ thi cử đỗ đạt. Chị tm sự: “Nhᢠ mnh bao đời lm n젴ng, chăn cừu đ khổ. Mấy anh chị n chẳng ai học trội hơn Tạo v㳠 Nn cả. Ngho thꨬ ngho nhưng 2 chu ham học biết sao chừ, c衳 nợ nần th lm lụng, vay mượn trả sau. T젴i v cha chng ở nhຠ cũng hy vọng cho 2 em n thi cử đỗ đạt để kiếm lấy ci nghề”. Chị Hạnh hy vọng 2 con g㡡i thi cử đỗ đạt để sau ny kiếm lấy ci nghề. Chia sẻ với chࡺng ti, sĩ tử Mai Tạo cho biết: “Em dự thi vo ng䠠nh Sư phạm Tiểu học. Dẫu biết thi cử thường gặp may rủi nhưng em sẽ nỗ lực lm bi hết mࠬnh, cố gắng đạt kết quả cao nhất c thể”. Sĩ tử Hong N㠪n ni thm: “Lần đầu l㪪n cao nguyn kh lạ lẫm nhưng vꡬ c mẹ bn cạnh em cũng y㪪n tm lắm. Em dự thi tại Trường ĐH Ty nguy⢪n nhưng xt tuyển nguyện vọng 1 vo Trường CĐ Sư phạm Ninh Thuận n頪n c kh nhiều cơ hội…”. Chia tay người mẹ Chăm g㡣y tay đưa 2 con gi đi thi, chng tẴi chc cho chị Hạnh sức khỏe, chc cho Mai Tạo v꺠 Hong Nn sẽ đạt được ước mơ của mબnh. Viết Hảo Theo Dantri.com.vn

Sng ngy 29/06/2012 tại Trường Đại học Khoa học Xᠣ hội & Nhn văn – Đại học Quốc gia Thnh phố Hồ Ch⠭ Minh đ diễn ra Lễ bảo vệ luận n tiến sĩ cấp Trường của NCS Trương Văn M㡳n với đề ti:“Mối quan hệ giữa văn h࠳a Chăm v văn ha Mೣ Lai thng qua lễ Raja Praong v Mak Yong”.䠠Đy l đề t⠠i luận n Tiến sĩ chuyn ng᪠nh Dn tộc học được bảo vệ thnh c⠴ng tại Trường Đại họcTrường Đại học Khoa học X hội & Nhn văn – Đại học Quốc gia Th㢠nh phố Hồ Ch Minh. Tới dự Lễ bảo vệ luận n c� đng đảo cc nh䡠 khoa học đại diện cho cc lĩnh vực nghin cứu như: Lịch sử, Nh᪢n học, Dn tộc học, Tn giⴡo, Khảo cổ học, Văn học… . Về pha Trường Đại học Khoa học X hội & Nh�n văn c PGS. TS. Nguyễn Văn Tiệp – Trưởng Khoa Nhn học; TS. Huỳnh Ngọc Thu – Ph㢳 Khoa Nhn học; c đại diện lⳣnh đạo cc đơn vị trong ton trường; giảng viᠪn, nghin cứu sinh, học vin Sau đại học đang học tập vꪠ nghin cứu tại trường. Ngoi ra c꠲n c sự tham dự cổ vũ, động vin nhiệt t㪬nh của gia đnh, bạn b người th쨢n của NCS Trương Văn Mn. Thay mặt cho cơ sở đo tạo, TS. Huỳnh Đức Thiện đ㠣 tuyn bố l do giới thiệu đại biểu, giới thiệu th꽠nh phần Hội đồng chấm luận n. Hội đồng chấm luận n gồm cᡡc thnh vin: - GS. TS. Ng઴ Văn Lệ – Chủ tịch Hội đồng - PGS. TS. Hong Lương – Phản biện 1 - PGS. TS. Phan Xun Biࢪn – Phản biện 2 - TS. Ph Văn Hẳn – Phản biện 3 - TS. Phan Văn Dốp – Ủy vin Hội đồng - TS. Vꪵ Cng Nguyện – Ủy vin Hội đồng - TS. Phan Thị Hồng Xu䪢n – Ủy vin thư k Hội đồng. Hội đồng bảo vệ Luận 꽡n cn c sự tham dự của TS. Bⳡ Trung Phụ – Giảng vin hướng dẫn 2. GS. TS Ng꠴ Văn Lệ – Chủ tịch Hội đồngđiều khiển hội đồng chấm Luận !n Dưới sự chủ tr của GS. TS. Ng Văn Lệ – Chủ tịch Hội đồng, Hội đồng đ촣 thng qua l lịch khoa học, th你nh tch nghin cứu, qu� trnh học tập v kết quả nghi젪n cứu khoa học của NCS trong suốt 2 năm triển khai thực hiện đề ti, 100% thnh viࠪn hội đồng v cc vị cử tọa đࡣ thống nhất v đnh giࡡ cao kết quả nghin cứu học tập v những nỗ lực của NCS th꠴ng qua cc chuyn đề nghi᪪n cứu. Trong 30 pht trnh bꬠy kết quả luận n, nghin cứu sinh đ᪣ rất tự tin trnh by một c젡ch hệ thống, mạch lạc v khoa học những kết quả nghin cứu của mબnh như: Giới thiệu về cc nghi thức trong lễ Raja Praong của người Chăm, lễ Mak Yong của người Melayu, từ đ so s᳡nh mối quan hệ giữa hai lễ ny. Qua phần thuyết minh Nghin cứu sinh Trương Văn Mળn cũng đ m tả qu㴡 trnh khảo st c존ng phu, ghi chp khảo tả chi tiết, truyền thuyết, nghi lễ lin quan đến Raja Praong v骠 Mak Yong để phn loại v t⠬m ra những đặc điểm độc đo v khẳng định vai trᠲ, mối quan hệ giữa hai nền văn ha Chăm v văn h㠳a M Lai. Ảnh lưu niệm với Nghin cứu sinh Trương Văn M㪳n Hội đồng chấm luận n đ đᣡnh gi cao những nỗ lực nghin cứu của nghi᪪n cứu sinh thể hiện thng qua 3 bản nhận xt chi tiết v䩠 cc cu hỏi nᢪu ra của thnh vin hội đồng. Nghiપn cứu sinh đ tự tin trả lời trước hội đồng 6 vấn đề m c㠡c thnh vin hội đồng đặt ra vઠ được cc thnh viᠪn hội đồng, ton thể cử tọa tham dự nhất tr cao. Thay mặt cho nh୳m giảng vin hướng dẫn khoa học, TS. B Trung Phụ đꡣ c phần pht biểu nhận x㡩t rất su sắc, m tả toⴠn cảnh những kh khăn v bước đường nghi㠪n cứu m NCS phải vượt qua, thầy cũng đnh giࡡ rất cao nỗ lực nghin cứu của NCS v khẳng định kết quả nghi꠪n cứu được trnh by h젴m nay l những cố gắng vượt bậc m NCS đࠣ đạt được dưới sự định hướng của tập thể gio vin hướng dẫn v᪠ gp chỉ bảo của c㽡c nh khoa học. Hội đồng chấm luận n đࡣ họp v đnh giࡡ cao kết quả nghin cứu v phần thuyết minh đề tꠠi của NCS, thay mặt cho Hội đồng chấm luận n, GS. TS. Ng Văn Lệ đᴣ cng bố kết quả đnh gi䡡 của cc thnh viᠪn Hội đồng dnh cho NCS Trương Văn Mn đạt loại Xuất sắc 6/6 thೠnh vin; 6/6 thnh vi꠪n nhất tr thng qua kết quả nghi�n cứu của NCS v cng nhận nghiപn cứu sinh đạt học vị Tiến sĩ chuyn ngnh Dꠢn tộc học. Thay mặt cho cơ sở đo tạo PGS. TS. Nguyễn Văn Tiệp đ đ࣡nh gi cao nỗ lực nghin cứu của NCS ᪠Trương Văn Mn v khẳng định th㠠nh cng của luận n l䡠 minh chứng r nt về sự nổ lực rất lớn của Nghi婪n cứu sinh. Xc động v tự hꠠo, NCS Trương Văn Mn đ tri 㣢n sự gip đỡ của cc thầy c꡴ hướng dẫn khoa học, nh trường, đồng nghiệp, bạn b vਠ đặc biệt l gia đnh – nơi lu଴n l hậu phương, l nguồn động viࠪn cổ vũ lớn lao cho NCS vinh dự đạt được học vị Tiến sĩ như ngy hm nay. ഠ Sonputra Theo Chamranam.com

Tiếng gọi đ n C!c bạn trẻ Champa thn mến !!! Hiện nay giới trẻ Thanh nin Champa trong nước cũng như ngo⪠i nước đang khao kht hnh thᬠnh một tổ chức Thanh nin Champa (TNCP) thống nhất, đon kết đểꠠhọ c3 thể tham gia đng gp tr㳭 tuệ v cng sức của mബnh cho sự nghiệp xy dựng qu hương, thăng tiến d⪢n tộc. Về lu về di tổ chức TNCP n⠠y sẽ mang trọng trch đại diện cho ton bộ sắc tộc thuộc vương quốc Champa xưa kia nay gọi chung lᠠ Dn tộc Champa, tham gia đấu tranh v giải quyết c⠡c vấn đề chnh trị, kinh tế, gio dục, văn ho�, x hội, … lin quan đến Cộng đồng Champa tr㪪n ton thế giới. Nhằm đp ứng những khࡡt vọng đ, chng t㺴i một nhm nhỏ Thanh nin Champa xin đứng ra l㪠m gạch nối để lin lạc v tập hợpꠠmọi th nh phần TNCP trn khắp năm chu cꢳ cng chung một mục đch v魠 l tưởng l GIỮ G�N SỰ TỒN VONG CỦA DN TỘC CHAMPA TRŠN HON VŨ. Trong thời gian li*n lạc v tập hợp ny, ch࠺ng ta sẽ c cơ hội trao đổi, tm hiểu,㬠học hỏi, cảm th4ng với nhau v cng nhau vạch ra một phương hướng hoạt động cho tổ chức sau n๠y trn tinh thần dn chủ , bꢬnh đẳng, tn trọng lẫn nhau v tuyệt đối kh䠴ng b phi, kh衴ng thnh kiến, khng đố kỵ. Ước vọng nഠy c thực hiện được hay khng l㴠 hon ton tuỳ thuộc vࠠo tinh thần v thiện ch của mỗi thanh ni୪n chng ta. Chng t꺴i xin đề nghị: mỗi bạn hy điện thoại hoặc gởi email “Tiếng gọi đn “ n㠠y đến những người bạn Champa (nam hoặcnữ) th"n thiết của mnh để tham khảo kiến. Nếu họ đồng 콽 tham gia “Khối đon kết Champa” th hଣy viết một bản tự giới thiệu với nội dung: 1/. Tn thật, b danh (cần cꭳ), việc lm , chỗ ở. 2/. kiến đề xuất để xݢy dựng một tổ chức TNCP vững mạnh. 3/. Suy nghĩ của bạn về Dn tộc Champa. Xin gởi về địa chỉ email:damdrachampa@yahoo.com⠠hoặc địa chỉ hộp thư: …(sẽ c một hộp thư trong tương lai gần) Mỗi người đ tham gia “Khối đo㣠n kết Champa” cn c trⳡch nhiệm phải giới thiệu “Tiếng gọi đn”ࠠvới những bạn b khc theo kiểu vết dầu loan, từ từ mở rộng v衲ng tay kết hợp mọi thnh phần TNCP trn toઠn thế giới. Chng ti sẽ lập danh s괡ch cc bạn tham gia “Khối đon kết Champa” vᠠ trao cho mỗi người một cha kha hộp thư chung để đọc thư , trả lời thư hoặc chuyển thư t쳹y theo khả năng mỗi người. ồng thời chкng ti sẽ đc kết 亽 kiến của cc bạn đ đᣳng gp để dng l㹠m cơ sở xy dựng phương hướng hoạt động sau ny. Trong qu⠡ trnh trao đổi v giao lưu, mỗi th젠nh vin sẽ nhận được hai loại tin tức: tin nội bộ v tin phổ biến.ꠠTin nội bộ phải lu4n lun được giữ kn kh䭴ng nn để lọt ra ngoi. ( Kh꠴ng chuyển hoặc forward những email nội bộ của nhm cho người ngoi d㠹 l người nh hay bạn thࠢn). Khi đ tập hợp được một số lượng thnh vi㠪n cần thiết chng ta sẽ quyết định ngy thꠡng v địa điểm để tiến hnh ࠐại hội Thanh nin Champa ton thế giới . ꠐại hội sẽ bầu ra tn ban chấp hnh⠠v quyết nghị phương hướng hoạt động. Nhm chng t㺴i lc đ đương nhi곪n sẽ chấm dứt nhiệm vụ. Trn đy chỉ lꢠ kiến ban đầu về “Tiếng gọi đn” do nh�m nhỏ TNCP chng ti đưa ra; C괡c bạn no c sೡng kiến hay, thiết thực, hữu ch xin vui lng đ�ng gp vo để cho “Tiếng gọi đ㠠n” ngy cng vang xa, thu h࠺t nhiều bạn trẻ Champa ưu t tham gia cuộc vận hội của dn tộc. ꢠ Cho quyết thắng. damdrachampa@yahoo.com ࠠ ĐỒNG KNH GỞI:_Quͭ vị nhn sĩ, tr thức Champa tr⭪n khắp thế giới. Dn tộc Champa đang đứng trước hiểm hoạ diệt vong. L những bậc cao ni⠪n dy dạn kinh nghiệm, mong qu vị sẵn sୠng gp về một giải ph㽡p tốt nhất để lin kết cc cộng đồng Champa trꡪn ton thế giới thnh một lực lượng thống nhất đoࠠn kết cng chung lo cho vận mệnh của dn tộc m颬nh. Sự tch cực tham gia gp � của qu vị sẽ l nguồn cổ vũ lớn lao cho c�c thế hệ Thanh nin Champa vững tin tiến bước. Mọi sự lin lạc xin quꪭ vị gởi về địa chỉ đ ghi trong thư. 㠠Trn trọng,damdrachampa@yahoo.com

Hơn 4 năm qua, ở Ph Yn cꪳ một người lặng lẽ đi tm chữ viết cho dn tộc Chăm H’Roi. Đ좳 l ng lഠ Ka S Liễng, nh nghi䠪n cứu văn ha dn gian ở x㢣 Ea Ch Rang, huyện Sơn Ha Lಠ ph gim đốc Sở Văn h㡳a - Thng tin (nay l Sở Văn h䠳a - Thể thao v Du lịch Ph Yສn), c một căn nh rộng với đầy đủ tiện nghi ở đường Nguyễn Đ㠬nh Chiểu, TP Tuy Ha, khi về hưu, đng một c⹡i, ng Ka S Liễng để nh䴠 lại cho con gi, dắt vợ ln x᪣ vng cao Ea Ch Rang, huyện Sơn H頲a dựng nh, định cư. Ln rừng tબm… chữ Nhiều người cứ tiếc ci cơ ngơi ng để lại TP Tuy Hᴲa, lo ngại cho cuộc sống kh khăn nơi ni rừng n㺪n khuyn ng nghĩ lại. Nhưng 괴ng Ka S Liễng chỉ cười hiền: “Ti l䴠 người Chăm H’Roi quen với nương rẫy. Ln đy mới cꢳ rẫy m lm chớ”. ࠔng cũng lm rẫy thật, một trang trại rộng hơn 5 ha, trồng đủ thứ như chuối, bưởi, thơm... xanh ngt như rừng. Nhiều người tự hỏi: Khິng biết ng trồng cy để l䢠m g ở ci tuổi 79 khi con c졡i đ lớn v ở xa? Chỉ những người gần gũi mới hiểu được v㠬 sao ng lại về x v䣹ng cao ny sinh sống. “Muốn nghin cứu văn hળa cc dn tộc thiểu số, chỉ cᢳ chung sống với đồng bo địa phương mới lm được” - ࠴ng ni. ng Ka S㔴 Liễng (tr!i) dạy chữ Chăm H’Roi do mnh sng chế cho người bi졪n dịch, pht thanh vin của chương tr᪬nh pht thanh tiếng Chăm H’Roi L học trᠲ của nh gio, nhࡠ văn người đʪ Y Đing, ng Ka S괴 Liễng lun day dứt với cu hỏi: Sao người Chăm H’Roi kh䢴ng c chữ viết? Thời gian cn tại chức, khi sưu tầm v㲠 nghin cứu văn ha c곡c dn tộc thiểu số ở Ph Y⺪n, ng phải mượn chữ đ䊪 để k m những c�u chuyện, những bi ht dࡢn gian do cc nghệ nhn người Chăm H’Roi kể lại. Từ chữ ᢊđ được học, dựa trn mẫu tự Latin, ꪴng Ka S Liễng bắt đầu tm hiểu v䬠 sng tạo ra chữ viết cho người Chăm H’Roi. Ở tuổi cận kề 80, “chn run, mắt mờ” nhưng ᢴng với chiếc ti thổ cẩm vẫn đi lại nhiều hơn ở cc lꡠng Chăm H’Roi. ng ghi lại những chuyện kể, sử thi bằng chữ Chăm H’Roi do Դng sng tạo, rồi đọc lại cho gi lᠠng nghe để kiểm chứng. Cứ thế ng đi, ng viết, rồi lại kiểm chứng... Cả qu䴣ng đời xế chiều của ng l những chuyến đi li䠪n min bất tận vo những lꠠng bản xa xi, đắm chm trong những k䬽 ức xa xăm của đồng bo Chăm. Gi lࠠng S Minh Thứ ở thn H䴠 Rai, x Xun L㢣nh, huyện Đồng Xun, khi ni về ⳴ng Ka S Liễng đ kh䣴ng tiếc lời khen ngợi: “Tụi mnh nể phục ng ấy lắm. 촔ng Liễng đ cố cng tạo cho người Chăm H’Roi m㴬nh c chữ viết. Mnh phải bảo con ch㬡u học tiếng Chăm H’Roi của mnh”. Cn Ma Trang, Ph첳 Chủ tịch UBND x Phước Tn, huyện Sơn H㢲a – địa phương xa nhất của tỉnh Ph Yn, bộc bạch: “Lꪠng Chăm H’Roi chịu ơn ng Liễng nhiều lắm. ng kh䔴ng chỉ sưu tầm để lưu lại bản sắc văn ha của người Chăm H’Roi, lại cn bỏ c㲴ng cố tạo cho người Chăm mnh ci chữ…”. Dạy cho b졠 con bun lng Th䠡ng 6-2010, bộ chữ Chăm H’Roi của ng Ka S Liễng cơ bản ho䴠n chỉnh. Mấy ngy sau, ng bắt đầu dạy cho người dഢn trong x Ea Ch Rang. Dưới sự chỉ dạy tận t㠬nh của “thầy” Liễng, chỉ độ mươi ngy l bࠠ con đ c thể viết được những c㳢u đơn giản. Chị S Thị Hương (39 tuổi) ở bun Thống Nhất, x䴣 Suối Trai, huyện Sơn Ha, phấn khởi bảo d lớn tuổi nhưng cũng phải r⹡ng học chữ của “đng mnh”. Để chứng minh, chị viết ngay cଢu “Sng nay tui ln rẫy nhổ m᪬” bằng tiếng Chăm H’Roi, cn nhanh hơn cả viết tiếng Việt. Khi thấy kh đ⡴ng b con thch chữ viết H’Roi, ୴ng Liễng bắt tay vo viết sch. Một số đầu sࡡch Chi Bri- Chi Brt, Tiếng cồng ng b� HBia Lơ Đă, HBia Ta Li- Kalipu, Anh em Chư BLưng song ngữ Việt - Chăm lần lượt ra đời. Sch của ꡴ng Ka S Liễng in bằng 2 thứ chữ : Quốc ngữ v䠠 Chăm H’Roi Cuối năm 2010, chương trnh pht thanh tiếng Chăm H’Roi được UBND tỉnh Ph졺 Yn cho php lꩪn sng địa phương, với thời lượng 2 lần/tuần. ng Liễng đảm nhận vai tr㔲 bin dịch v phꠡt thanh vin. Đầu năm 2011, ng mạnh dạn gửi bộ chữ viết Chăm H’Roi do m괬nh sng tạo đến Viện Ngn ngữ học Việt Nam để thẩm định, với mong muốn bộ chữ viết nᴠy được đưa vo giảng dạy cho con em đồng bo Chăm trong tỉnh. “T࠴i như cnh chim gần về với ni rồi. Giạ như được nghe lũ học tr lng người Chăm n⠠o cũng a đnh vần chữ Chăm H’Roi thꡬ c “ra đi” cũng sướng ci bụng lắm” - 㡴ng tm sự như vậy, bằng cả nỗi niềm của người con dn tộc Chăm H’Roi. Bảo tồn, ph⢡t huy văn ha Chăm H’Roi Người Chăm H’Roi định cư ở cc huyện miền n㡺i của 2 tỉnh Ph Yn vꪠ Bnh Định, với dn số tr좪n 30.000 người. Người Chăm H’Roi c một di sản văn ha kh㳡 phong ph, nhưng việc bảo tồn v phꠡt huy những gi trị văn ha ấy đang gặp trở ngại lớn vᳬ họ chưa c chữ viết. Theo GS-TS Nguyễn Văn Khang, Ph Viện trưởng Viện Ng㳴n ngữ học Việt Nam, cộng đồng người Chăm ở Việt Nam hiện nay tạm chia ra 3 vng chnh: Chăm B魠 Ni ở Ninh Thuận, Bnh Thuận; Chăm Nam Bộ v Chăm H’Roi ở Ph젺 Yn, Bnh Định. Người Chăm Bꬠ Ni v Chăm Nam Bộ đ cࣳ chữ viết, chỉ c Chăm H’Roi th chưa. Đối với c㬡c dn tộc thiểu số chưa c chữ viết, Đảng vⳠ Nh nước sẽ tạo mọi điều kiện để chế tc chữ viết cho họ. Bࡠi v ảnh: Hồng nh Theo`http://nld.com.vn