Tiếng Chăm

Brem guh brem guh li-an yawa deng halei? urang  ndih sa drei mâdeh sanâng gilac padruai yau urang rinaih o thuw ruai yau hala phun buai di pa-ndiak balan bhang urang alah urang tapong kang urang gila urang ngap cek   hala pah angin jawing ye hala buai laik ye angin yuk nao halei? dhan thu ye deng karei hala buai dhan thu harei uni ngap habar? ngap hagait bijip bisamar likei yaom sa amar gilac agha phun   hala buai laik trun dhan mâlun dhan phun laik trun phun yau urang o hu tangin hala dhan hu kajap o min yaom hu gok agha rim yawa oh kanda ribuk hala buai dhan thu yau sa mbuk urang gila ngap cek angin ribuk nyu o thuw   rai hadiip hu kandah hu lingau ka-ndah ka-ndaiy birau phun mâti tamâ gruk prân yawa buai nao halei plaih angin o yuk? urang gila urang cek o thuw likuk nyu nan hagait pah tada pik mata nduec o thuw hagait bién halei libuh maong tanat mbuah kar o sumu   rai uni likei ngap habar nao bisumu? thuw akhar thuw adat mânuh o siam o jieng ra laor kataor ngap hagait o hajieng pajantian urang khing drah min khik tian urang hu o daok deng habar khing thraong di ilimo? njep lac tok drap bidrah o njep lac tok yamân sa birok o   bhum bhap mâng kal cahya lo rai uni ka-ndah kan-daiy o kahria bijip bisamar o siam bhap bini ngap habar thraong di alam? thei hatai siam khing khik thraong paran? danaw hamu kapek dom ikan, adang bhap bini mâng kal urang jak buh prân ngap khing bijieng   mâlam sup, brem guh ngan hadah mblang ula  taglaoh gawang rup praong hatai cagraw urang jak plaih ula klaw urang gila ye nao hataw o gaok aia danaw cheh buei sa drei anâk naok ranyah iku mâ-in parabaoh tok hatai mânei aia danaw   ***  Mờ sáng   mờ sáng lạnh, hồn người đâu mất? ta nằm một mình, nghĩ lại buồn nhưđứa trẻ không thểđi như lá héo giữa nắng khô kẻ lười thì chống cầm kẻ ngốc thì kiêu căng   lá khô gió xoáy đó lá héo rồi gió thổi đi đâu? cành khô thì cách biệt lá héo cành khô, hôm nay làm sao? làm sao thật rõ, thật nhanh ta chỉ muốn trở lại nguồn cội   lá héo rơi, cành trọc cành lìa khỏi, cây như kẻ không tay cành lá chẳng vững chỉ có gốc rễđủ mạnh không sợ bão lá héo cành khô một đống kẻ khờ dại kiêu căng, bão táp chẳng biết đến   cuộc đời gian nan và hương mát gian truân bước đầu tiên sức tàn sao chịu nổi gió bão? kẻ ngốc, kẻ khờ chẳng biết đằng sau là gì vỗ ngực nhắm mắt chạy, chẳng hề biết khi nào vấp ngã, nhận ra chẳng kịp   cuộc đời bây giờ, ta làm gì cho kịp? giỏi chữ nghĩa, giỏi phong tục tính không tốt chẳng được kẻ gian dối làm gì chẳng nên dụ lòng người thì nhanh mà giữ lòng người không được sống sao giữ lại văn hóa chẳng phải lấy của cho nhanh, chẳng phải nếm ngọt chốc lát   xứ sở này xưa kia anh dũng cuộc đời hấp hối không nghĩ kĩ và nhanh không được làm sao xứ sở tồn tại mãi trên cõi đời? ai lòng tốt giữ lấy dân tộc vũng nước trên đồng ve vẩy cá, tôm khi xưa kẻ khôn làm nên dân tộc   đêm tối, đầu hôm hay mờ sáng con rắn mù cuộn mình ngồi chễm chệ kẻ khôn thì tránh được kẻ dại thì đi đâu chẳng gặp con lòng tong vẫn vẫy lên giữa vũng nước ve vẩy cái đuôi chơi bong bóng giữa vũng lầy --- Rb< gUH Rb< gUH l[a# yw d-) hl] ?ur) V[H s Rd] mId-H snI~ g[l! pERdW y-U ur) r[EnH o TU* ErW y-U hl PU# EbW d{ pVY` bl# B) ur) alH ur) tOp~ k) ur) g[l ur) q$ c-` hl pH aq[# jw{~ y- hl EbW El` y- aq[# yU` On_ hl] ?D# TU y- d-) kr] hl EbW D# TU hr] un{ q$ hb^ ?q$ hEg@ b[j[$ b[sm^ l[k] Oy+ s am^ g[l! aG PU# hl EbW El` RtU# D# mIlU# D# PU# El` RtU# PU# y-U ur) o hU tq[# hl D# hU kj$ o m[# Oy+ hU Og` aG r} yw oH kV r[bU` hl EbW D# TU y-U s vU` ur) g[l q$ c-` aq[# r[bU` zU o TU* Er hdY[$ hU kVH hU l[q-U kVH kEV% b[r-U PU# mIt{ tmI RgU` RpI# yw EbW On_ hl] EpLH aq[# o yU` ?ur) g[l ur) c-` o TU* l[kU` zU n# hEg@ pH td p[` mt VW-! o TU* hEg@ ObY-# hl] l[bUH Om= tn@ vWH k^ o sUmU Er un{ l[k] q$ hb^ On_ b[sUmU ?TU* aK^ TU* ad@ mInUH o sY. o jY-~ r Ol_^ kOt_^ q$ hEg@ o hjY-~ pj#tY# ur) K{~ RdH m[# K[` tY# ur) hU o Od_` d-) hb^ K{~ ORT= d{ il[Om ?x-$ l! Ot` Rd$ b[RdH o x-$ l! Ot` ymI# s b[Or` o B.U B$ mI~ k& cHy Ol Er un{ kVH k#Ed% o kRhY b[j[$ b[sm^ o sY. B$ b[n{ q$ hb^ ORT= d{ al. ?T] hEt sY. K{~ K[` ORT= pr# ?dn* hmU kp-` Od. ik# , ad) B$ b[n{ mI~ k& ur) j` bUH RpI# q$ K{~ b[jY-~ mIl. sU$ , Rb< gUH q# hdH vL) ul tOgL_H gw) rU$ ORp= hEt cRg* ur) j` EpLH ul kL* ur) g[l y- On_ ht* o Og_` aY dn* C-H bW] s Rd] anI` On_` rzH ikU mIi# prOb_H Ot` hEt mIn] aY dn*    Sri Thaoh

BINGUK URANG MÂYUT thei yam tapa urang ni krân? mbaok mâta hadah hadai takai yam lidia aia ribaong jangaih, thei yam tapa? binguk trun ribaong haluei di aia ribaong dalam bak hatai tian aia di ribaong nduec tal halei? aia nduec tamâ kraong, tamâ tasik pandiak chang trun chang hamiet nyâ ka urang ni krân binguk adei di katua aia ribaong urang ni khin tanyi klaoh hatai tian adei yam tapa katua binguk trun aia aia ba binguk nao halei? --- BÓNG NGƯỜI TÌNH chàng ngắm ai bước ngang khuôn mặt diễm lệ dáng thư thả nước mương trong, ai bước ngang? soi bóng theo dòng in bóng mặt nước dòng mương sâu chở tình dòng nước đi tới đâu? nước trôi vào sông, biển nắng rọi xuống chiếu hoài nhé cho chàng suy tư bóng em trên cầu mương chàng muốn hỏi nôn nao em bước qua cầu soi bóng mặt nước nước in bóng em trôi đâu?  ----- b[qU` ur) myU@   T] y. tp\ ur) n{ RkI# Ov_` mt\ hdH hEd tEk y. l[dY aY\ r[Ob= jEqH T] y. tp b[qU` RtU# r[Ob= hlW] d{ aY   r[Ob= dl. b` hEt tY# aY d{ r[Ob= VW-! t& hl] aY VW-! tm ORk=  tm tS[` pVY` C) RtU# C) hmY-@ z\ k ur) n{ RkI#   b[qU` ad] d{ ktW\ aY r[Ob= ur) n{ K[# tz[ OkL_H hEt tY# ad] y. tp\ ktW b[qU` RtU# aY aY\ b b[qU` On_ hl] Sri Thraoh    

Bingu Throh Drei  Bel Pataih ndik asaih aiek binguMboh ralo bingu gheh thau ruah ber haleiKamei dara yau bingu throh dreiLi-nguw bingu yamân hiak ralo kadit marai ndem Adei ley cang hagait harei malamPok mata maong akaok ruah dam siam likeiSiam likei praong thaik o kareiDuh hatai pa-ndik akaok malam harei mâk madau Bingu gheh  bingu buai juai malauHarei tapa bel Pataih mang thau ka dreiSa-ai ley juai klao balei ka adeiThan kamei yau gep thei jang caong khin   Hoa Nở Rộ Mùa xuân cưỡi ngựa xem hoaThấy nhiều hoa đẹp biết chọn màu nào đâyGái xuân như hoa nở rộNhụy hoa ngọt khàn nhiều bướm đến đậu Em ơi đợi chi ngày đêmĐưa mắt trông mong chọn chàng đẹp traiĐiển trai to tướng đâu khác gìÂu lo nhức óc đêm ngày bắt ghen  Hoa đẹp hoa tàn đừng thẹnNgày qua xuân tiết mới biết thân mìnhAnh ơi đừng cười cho emThân gái đều vậy ai cũng ước mong ---------------------------***--------------------------- B[qU ORTH Rd] b-& pEtH V[` aEsH aY-` b[qUOvH rOl b[qU G-H T-U rWH b-^ hl]km] dr y-U b[qU ORTH Rd]l[qU* b[qU ymI# hY` rOl kd[@ MEr V< ad] l-% c) hEg@ hr] Ml.Op` Mt\ Om= aOk_` rWH d. sY. l[k]sY. l[k] ORp= ET` o kr]dUH hEt pV[` aOk_` Ml. hr] mI` Md-U b[qU G-H b[qU EbW EjW Ml-Uhr] tp b-& pEtH m) T-U k\ Rd]SEA l-% EjW OkL_ bl] k\ ad]T# km] y-U g-$ T] j) Oc= K[#  

  Ts. Quảng Đại Cẩn hu post tagok ka dahlak dua hala gal mang akhar thrah daok pak Kur, kana di dahlak ba tapa akhar rumi Chăm. Dahlak aiek mboh jieng nan mang mak ngap tapa tuei rumi blaoh salih ba tuei panuec Yuen pieh ka hadom adei ranaih ngap kran saong akhar tapuk anak Cam drei. Gal ni jang yau sa drap ar anak Cam caik krung marai. (Ts. Quảng Đại Cẩn có post lên cho tôi hai trang văn bản akhar thrah ở Cambodia nhờ tôi chuyển tự. Khi xem thấy nó hay nên tôi cũng chuyển tự và tạm dịch thuật để cho bạn trẻ làm quen với akhar thrah Chăm ở Cambodia. Vì đây cũng là một trong di sản của chúng ta còn tồn đọng lại.) Suattik Sidhik ni mang thau rei ka kadha Cam daok pak Kur :   Ka-uk blaoh damin thau an  tareng di sanang jieng mbuen hudei,,  padei tangan blaoh kieng taka  mboh di mata mesak hatai,  an di janak hu siam  hakaiy mboh rajam paluay daok lawik  ranam ka anak pieh phuel ka nyu  ranam ka huma rumiek pajaih  dhaong hluek kayua batau  krah di sunuw yua drei magru  hagait mbau haop manaong  mbluak di gahlau cum oh rangey  angan siam blaoh tapak  makra haop mbluak truh di gahlau  oh siam sabai min siam pabeng  oh hu khing mbang min panuec lagaih  juai lac ka urang sap drei di saoh  drei cammakaoh blaoh ac hatai  kran rapajan drei hai  matai jieng njuh  manursak labuh juai lammalai kan mbuen rumbah siksa  juei suak yawa hua sap palai  yah kan bala tal mai  drei raong hatai cuak chum sanang  Jalan waiy ita juei plaih  Jalan kat tupak lo mang kundah  asau jhak ciem lasei  mayah ték kumei juei ruah binai  caoci kalih chuk rei,  calang dhai ndei drap oh kandaong  yah jak alah di bhian  sanang mboh di tian bhian nan alah  ngap huma katau bulan  yah mak ikan katau yeng kraong  ngap huma juei klak apuh  akal jak truh nao mang bani  matuei juai kak hala  drap menyawa juei ba pablei  alah blaoh ac hatai  lo lammalai kan jeh ita,,, sW@t[` s[D[` n{ m) T-U r] k kD c. Od_` p` kU^ : ku` ObL_H dm[# T-U a# tr-) d{ sn) jY-~ vW-# hUd] ,, pd] tq# ObL_H kY-~ tk OvH d{ mt m-s` hEt , a# d{ jn` hU sY. hEk% OvH rj. plW% Od_` lw[` rn. k an` pY-H PW-& k zU rn. k hUm rUmY-` pEjH OD= hLW-` kyW bt-U RkH d{ sUnU* yW Rd] mRgU hEg@ v-U Oh_$ mOn= vLW` d{ ghL-U c.U oH rq-% aq# sY. ObL_H tp` mRk Oh_$ vLW` RtUH d{ ghL-U oH sY. sEb m[# sY. pb-) oH hU K{~ v) m[# pnW-! lEgH EjW l! k ur) s$ Rd] d{ Os_H Rd] c.mOk_H ObL_H a! hEt Rk# rpj# Rd] Eh mEt jY-~ xUH mnU^s` lbUH EjW l.mEl k# vW-# rUvH s[`s jW] sW` yw hW s$ pEl yH k# bl t& Em Rd] Or= hEt cW` C.U sn) jl# Ew% it jW] EpLH jl# k@ tUp` Ol m) kUVH as-U J` cY< ls] myH Ot-` kUm] jW] rWH b[En Oc_c{ kl[H CU` r] , cl) ED V] Rd$ oH kOV= yH j` alH d{ BY# sn) OvH d{ tY# BY# n# alH q$ hUm kt-U bUl# yH m` ik# kt-U y-) ORk= q$ hUm jW] kL` apUH ak& j` RtUH On_ m) bn{ mtW] EjW k` hl Rd$ m-zw jW] b pbL] alH ObL_H a! hEt Ol l.mEl k# j-H it Salih tuei panuec Yuen Tiếc nuối lo toang biết nhường nhịn. Siêng tính toán được phúc về sau. Dừng tay rồi bấm quẻ Thấy ngay trước mắt mới tin là được Nhịn điều dữ được lành Có thấy giàn đâu để bí bò lâu Thương con tạo phúc cho con Thương cho ruộng thì để dành giống Dao sắc bởi có đá mài Pháp thuật cao minh do tu luyện Có thứ gì toả hương Hơn trầm hương ngửi hoài không chán Thơm danh do thật lòng  Hương thơm nồng hơn cả trầm hương  Tuy không vui nhưng đẹp căn cơ Tuy không đươc ăn nhưng lời vẫn khéo Đừng bảo rằng người ám mình Thân nông cạn nên lòng mới ngã Tự biết bản thân mình chết thành củi  con người ngả đổ chứ đừng tưởng bở Nghèo thì thống khổ Đừng than thở chi cho uổng lời Khó thì nạn lại đến nơi Tan lòng nát dạ để mà suy tính Đường quanh ta đừng tránh Đường ngắn tuy thẳng nhưng nhiều rủi ro Chó dữ cho ăn cơm Lấy vợ hiền lương không cần nhan sắc Bực bội thường tạo nhầm lẫn Thích phung phí của cải không tồn Khôn lanh thua kinh nghiệm Tính sẵn trong lòng kinh nghiệm chào thua Làm ruộng nên kịp mùa Bắt cá đợi lúc men sông đi dọc  Làm ruộng đừng bỏ rẫy hoang Có óc khôn ngoan thì đi buôn bán  Nghèo đừng buôn trầu Tài sản sinh giàu đừng đem bán Lười mà ngã lòng  Lại thêm láu cá chỉ làm tội thân. Karim Abdul Rahman (source: facebook)

Salam các bạn, NC đã tạo hai mục dạy, trao đổi và học tiếng Cham. 1. Mục trao đổi tiếng Cham http://www.nguoicham.com/faqs/category/1 Mục này các bạn có thể viết, học hỏi, trao đổi tiếng Cham. 2. Mục lớp dạy học tiếng Cham Online http://www.nguoicham.com/course/ Mục này các bạn có thể tạo bài học và các phần trắc nghiệm sau bài học. Nó bao gồm videos, file pdf, images nên rất thuận tiện để tạo lớp học Online. Nhưng hiện giờ NC chưa có tài liệu nào để đưa vào phần này.  Nếu được mong các bạn ghé qua NC để tham khảo nhé. Rất mong các bạn góp ý. Cảm ơn, www.nguoicham.com  

------ar{Y% --ad~T pd~y _C                              \\\\\ K~D% mkL \\\\\   mkL _d ZK E~bR h~% tp~K I{n%aAN C# j;$ ,, s% Il{_m% , al{m~% _g* _p`@H p@H tb~K ZK tn;$ t_nY E@P bK ,   Pn&@C _Q. twK t`N af{K dh*K , ht~K qN _d tN{ pdR kD% k*K an{t rN$ , dh*K xrK t&@K-t&K a#-P# prN \d] ,,   l{k~w al{N pn&@C b{Z~% t@L ad] , k~D% s`. m\k;% , MT hdH h=d _\p hn{. F&@L =QH _\EH \g@P k~l{_dU , s% b@L p=tH m\E~. tO/ _BU _rU s/ d_n   s% BP x% C# hdH aO h~% Il{_m% , h~% pn&@C a=mK _d h~% ad# dR% =QK _q h~% adT cOT , h~% _F% p_t   h~% s% h)H \t~H A$ kj@P , h~% FK _k`@U ad{H : uT , p~N , p~N , =P ,, al{N F% ad] h_d. l{b{K x=\h , =j& _OH mD{L-klL _b*   F% E@P bK x=I Q&% pQ{K , k*H _p`@H d} s% t\nK lZ{K l{N tp{N ,, al&{C tp&{C x$ hdH w@K m{N , ky&% m_N% xK =R xN} tZ{N a&K pj^ ,,   gn~. g@P w@H _p*> F% G@H , s% m=EK bL jw K% nrH _x@H mL/ ,, ad] w@Y d$ d_gK =j& C/ , g{lL# t@L t~K G&@H G/ uE~ML ,,   =R dh)w _A% rOH aE@N pj@N , urK N{ \kH hdH \g@P ng@R yT cK ,, pN tZ{N oT m_nT ET t`K , oN t_bN an{T a_lg E}-rsK m_h@H x=R ,,   g{n~P md% _d h_d. mn~x g*c ad&{x y/ p=\b V~% m{N ,, xm{ xML \g~K ZK j`~. al{N , mn&{x uR/_A% rOH l{h{K tZ{N t=K S~P pl~P .   d~N y% t@L ht~K md% g{n~P , al{N F% ad] as~N b{lN ht~K awg s`. ,, O$ h&K aQ{H b{Z} hR] mL# , \p;N yw% A$ kd$ y~w dL# \k~/ \k;C ,,   B{Q{ b{=Y _d L/ c=l& _Q. _pC oH b{=W& xlK ht`N ,, A< d&% _b Q&% xlw , aO~K cK G@H G/ mn~H mn;/ ,,   x=I t\k;% m=sK ad] a;. , k~K a_k \k;n x_L< ad] dl# s/ mg{K , Pt&H W~~@P jnK pA{K dL# af{K h~% ht} ,,   adT cOT anK k~M] c# b{n} , ad# dr7 pq# an[T bEK rE} hpK aw-l&H ,, _FK x_l< _\cU d} ak _\E     aL/ c_lY j~U c_OY =QH b}Z~% ,, ad] k*< A{. ap@H mT% t@L t~% F% dh*K an{T ad] _\p hg t\k;% D~g =D h*n h*K al&H _F% ,,   t\k;% p&@C g*$ aqK adT _B% , adT k~M]-xH l{k]-_d^w%m_N% , _d^w%xm=lK , _pC r_L% ad] _Q> oH tl=K ,,, _b*   O/ a_b Mv~. a`% b{Z~N MT b@N mIN s/ad] ,, _d F% BP X% C# , Il{_M% \d] _QU t_gK .   ZK E~b@R A$ h~% rK _rK , Pn&@C _Q. a=mK h~% B&@H w@K dL# u=R ,,,   ,,,xl# ad] _s _n< l{k~w _fL _p`@H m=R p@H s/bc , k*w as~N kQH k=QY m/ h~ g{lC , h~ p_t   ad] x=I m{K-w% ab{H \d] , pcH g@P bC m\j~% mL# hR] oH _k* =xH bC m=R b* Mt =cK _m   K*w aE~N hn[ f&@L _s j/ oH aw@R \g~K _G aw d&% _b E~b@R km@Y A&K =l& F% V~% m~t&] m~DR ,   aAR W# j{H b{Z~% ar ML , b{Q} b{=Y s`. m=EK AL dML an{T rN# ,, ,,, my~T km@Y j$ \g~% p_t \g~K ZK P$ kd$ F% u=R prN C$ dh*K ,,   F% IN%aAN C# yT cK oH md# , _d ------ g{n~. g@P _rH d&H Il_m% , _j`@N p=d O$ ab{H oH _d% aAN tp~K ,, Mn&{x x$ bC h)H \t~H , Ad~h a`% g`~. a_lg s`. m/g~h hr] p_g^ ,,   Th% _n< j/pA{KD_n _p`@H k% b`% ut m/ m[H e t_gK p_t _s yK y~. j~. p_t> p\t} p\t% prN dh*K ,,   l{k] xg =j O&K amH p\MK , k~M] jg krg Et t`K t_gK E&@L g% ,, h~% s% uR% r{y% aZN : tN Q%- p\d~T p\=d& F% uT b`% _c   t&@K t&K s% af`N ar{y% j# j} , =l& w@K =R C# s% gq} ad~T pd~Y , Al{N kM@Y a`@K =j& r~w r} , =jK s% r{b~w as~N t@L urK xn} _d   ,,,\E~w ad~w tL/ drH a_lg tN} , a@N =Z mn&{X h*] j# j} _g` hdH pj^ d} \g@P gl%L# , b*@K xl{H b{r~w u=r an[K rN# t&] h=T F% m_n%xK ,,   k*K w@R ab{H kD% JK k*K , h_d. jnK k# m=b kd$ adK u=R b{r~w ,, mn&@X hd`{P ab{H \g~K b=W& r~w , tnH r{y% , _\c   \g~. ktL mV} md@H ab{H \d] , hjN aZ{N tb~K r{_E =g* r$ l{h{K , ac@K c@N _d C[ k*K \E~H apN tm% t\nK l{Z{K _\p@w h`% ,,   L{m;N k*K r# dn;N –d_N< s~% a`% , B*K tm% _\c D~N y% \E~w d~w a@K l{F% , An;K mn&{X ZK _F% O$ _R% h)L dh*K ,,   _F% _gN d{ a_Lg _\p M{N s~bR k*H d} o xlK t`N akL ,, =r hd`{P pcH g@P O&H akR , _d   R{y%akL h~% d&{X d} h=gK , _B* hr] hd] hd`{P md% m=R h~ , ky*% _y       ---\\\\--d`} IN \d% tw _y`@w --\\\\

Xem link http://www.nguoicham.com/faqs/view/22 về cách đánh chữ Cham trong www.nguoicham.com   nï j_ MtUE a@H hU_ aM_ t@È S_ aNÈ S_ a`mÈ m^. , a`mÈ N. p`pH p`pUÒ pp@H abU_ r# M! S^™ `tÒ Rp# OT@ nd€ OT@ `pUÇ , OT@ n`dUÇ OT@ RbUH , bL@H iN_ pnd® FÈ RgUÈ h`gÈ j! nyU_ alH , lÇ FÈ a@H `jY( , pnd® N@ FÈ apH dUaH RbH pbU_ r# SUa. j! nyU_ a@H N@ , hrE Oy@ hrE nyU_ kRh_ N@ dUaH c@È OhL@È hlUÈ l. b_ `m `jÈ t`p™ t_YÈ cndYÈ FÈ OkL@ b@H _@È , S_ b@H Rp# , S_ b@H a`nH , S_ b@H S^™ , FÈ bL@H nyU_ b_ pmbUjmbU_ dï mbL! , ur! tM_ tbYÈ TE mb@H lj! `W tfï lÇ , FÈ _@È M! gLUH N. `pYH FÈ h`gÈ Oy@ nï , j_ MtUE lÇ FÈ `pYH pbLE m`b( , ur! lÇ TE `kÇ bLE SE RbE kÇ , MyH h_ pbLE hd€ S_ b@H , j_ MtUE lÇ _@È Rp# OkL@ pLUH kUa. , _@È a`nH dUa_ pLUH kUa. , _@È S^™ S_ pLUH kUa. , `tÒ TU_ nyU_ N@ dUaH `dU. lnj_ MÈ p# h`Rn! pmbU_ jmbU_ bL@H b_ OkL@ b@H _@È N. N@ `a* a* ptTÈ , m^. hU_ S_ # dl* plE N. hU_ jN! kÒ k® Rp# rE bL@H a@H hU_ aNÈ lkE , t@È S_ ur! aNÈ kmE dr_ m^. , y) hrE tUÈ MnUÈ knj@È N. kRh_ tbYÈ N@ dUaH `kH apUE `m bUH pndYÈ aY_ k_ aM_ nyU_ MnyU* , m^. S_ hrE N. Rb* gUH brmgUH aNÈ kmE # N. `pH pmb! j! bmb! j! Tï Sï tbYÈ N@ dUaH `kH apUE pÈ kv€ S! `jÈ `jÈ N. Oy@ rH `m m^. , bL@H v. N. nyU_ tbYÈ RtUH dï pmb! j! bmb! j! tlÈ M# mb@H apUE hdH pÈ mbL! l. jl. , nyU_ N@ pÈ apUE j_ MtUE cUH `a* a* _@È N. nyU_ MÈ `g `k kkÇ apUE mb@H OkL@ b@H _@È a* tTÈ B# nyU_ pC€ lÇ aFH apUE , nyU_ MÈ `g `tH pcH _@È N. ab^H , brUW M! j_ MtUE J@È `m dU! dï aW ur! kmE N. kj) , gnd^È lÇ hb® FÈ k_ _@È nyU_ pcH ab^H , urÈ nï by® _@È SY* `vÈ k_ nyU_ bï RdH , _@È N. hU_ ur! `cÈ `jY. dhLUW pnd® FÈ , bL@H pcH ab^H , FÈ h`gÈ b_ k_ ur! hrE nï pSUmU_ , g* nd€ g* dU! a@H pl@ , ur! kmE N. `pUÇ a`nH d. lÇ , `l l{ p`j an^™ lUaï `bÈ , nd€ Oy@ hlE j! j_ MtUE a@H p! , nd@È FÈ `rU. RT^( , ur! kmE N. `hUÇ nd_ MlUW , S# `hUÇ nd_ a`mÈ aM_ M`dH tg@È hmï™ Mh^™ `pUÇ lÇ t# p@H , brUW M! nyU_ v® `gL dUH TUaÈ SUaÈ k# MH dï tf^. by® k_ _@È pcH N. M! j_ MtUE pl@ tf^. lUaï dU! hU_ Tï Sï N@ S! , apUE j! a@H hU_ k# j! lh^È , dUH h`t N@ `kH apUE pÈ S! ur! pk. b_ `m bUH pndYÈ aY_ k_ aM_ MnyU* , bL@H dï N. aNÈ kmE N. d€ dï rUW rï , dm. k# S# Sn! `hUÇ dï a`mÈ aM_ OT@ k_ k# lh^È `jY( rUaÈ hk^È , Md_ hrE Md_ `rÁ rUW , a`mÈ aM_ mb@H aNÈ rUW rï a@H mb@H nd€ `pUÇ bUE `bÁ , brUW M! a`mÈ tfï lÇ , hb® `kÇ kÇ aNÈ M# r@H rU) pB) Oy@ r_ rUaÈ hk^È Oy@ N. , MyH Oy@ hlE N. aNÈ nd€ bï tpÈ , jUaï pd! pjUaï hb! rU) `c , brUW M! aNÈ N. lÇ , dhLÈ kUÈ J@È aY_ tb! bL@H tTUaÈ tSUaÈ k# tM_ bfU. lh^È , dhLÈ S_ gH `hUÇ dï a`mÈ aM_ t# p@H , S_ gH rUW dm. k# m`b( a@H tM_ nd^H a@H v® , brUW M`rÁ rU) `RdH nï , bL@H a`mÈ N. N@ nd€ `vÈ S# aM_ k_ p`nUÇ aNÈ aK. Oy@ N. , `S( aM_ `W tfï `vÈ lj! nyU_ nd€ S_ kD_ Oy@ N. rE , S# nyU_ lÇ dm. k# S# `hUÇ dï a`mÈ aM_ l@ Rt_ M`t m^. , bL@H aM_ N. `bY S# a`mÈ lÇ jUaï `pUÇ lÇ `h T@È RdÈ aNÈ jUaï , pgUH nï apH MnU^S_ `m nyU™ nyUÈ aY_ tb! dUaH mb@H `h a@H mb@H j! lh^È `jY. rE , lUaï k_ Ok@ N@ nd€ pOm@( S# BU* plE RbE d_ ab^H RdE d* dl* plE TE l`gH k@Ò S# aNÈ kmE RdE `m lÇ , TE nyUÈ aY_ bfU. dUaH mb@H k# N. RdE pK^. aNÈ kmE RdE k_ nyU_ `j , hdE hrE krE p`nUÇ a@H hU_ Rt_ , BU* plE d_ `m nd€ Oy@ N. , `S( hd€ d* l`gH MrYÈ `g) p`gU. hrE `m nyUÈ aY_ dUaH B# b@H Mt_ a@H mb@H , `tÒ hrE hdE j_ MtUE `m tfï # N. lÇ hrE pRbUaï brUaï dhLÈ N@ rl# a@H hU_ d@È dï S! Sï `m nyUÈ aY_ dUaH k# k_ S`A kmE a@ , MyH bYÈ k# tTUaÈ tSUaÈ `lÈ tM_ bfU. hb® a@H mb@H , aY_ Rk# g. nyU_ `TÈ , brUW M! # mUÈ N. lÇ , MyH h_ nyUÈ dUaH mb@H k# j! Oy@ p`nUÇ v_ n`dUÇ TttYÈ bYÈ `j , j_ MtUE MÈ k# kmE by® k_ _@È pcH M! hrE dOhL@ N. pLH p`d) b_ RtU. bfU. , nyU_ FÈ MFÈ nyUÈ S_ kS. , p`y. p`y® k# tg@È , tfï # mUÈ lÇ n`j) lE , MyH a@H n`j) lUaï k_ dhLÈ nyUÈ dUaH `vÈ , # mUÈ N. lÇ n`j) k# N. p`j , b_ tg@È `bÈ j_ MtUE tg@È `m `T `yU.TÁ K. aW , # mUÈ N. tM_ S! `W aNÈ lÇ k# nï S`A h_ nyUÈ dUaH mb@H p`j , `S( # mUÈ N. lÇ p`nUÇ Ok@ nd€ TttYÈ bL@H TE nyUÈ dUaH mb@H k# N. F) FÈ MtUW , p`nUÇ a`mÈ aM_ nd€ S_ b@H N. kL@H S_ kD_ , # mUÈ `bY `g) kRhï kRh_ hrE SY* tUÈ tnRyUaH FÈ m`b( MnyU* j_ MtUE S# aNÈ `j , brUW M! j_ MtUE lOk@ nd€ `vÈ lÇ , T. pj. dhLÈ MtUE MD® S_ b@H ak@È M# , kT@™ rmbH l@ a@H K^. c# Oy@ N. , aNÈ kmE v_ `C MH prYÈ , T. dhLÈ Oy@ hlUW gUiÇ RTÈ dï mbUÒ m`bU. kr* , urÈ nï dhLÈ lOk@ dï v_ OkL@ b@H p`nUÇ , v_ RbE ad™ k_ adE kmE N. MyH dhLÈ N@ t@ ht@ `m S! N. `W dhLÈ S`A N. , v_ lkE v_ kmE `W dhLÈ aNÈ N. `bÈ , S# hlE hlE dhLÈ `m , v_ RbE S_ d. krH k_ dhLÈ ny& S_ hrE , S# v_ RbE k_ dhLÈ S_ rtUH N# prYÈ d€ N. bL@H pd@È kd@È , hd€ b@H p`nUÇ j_ MtUE nd€ # mUÈ N. `hÁ ab^H S# # mUÈ N. lÇ yH aNÈ Sï d@È hd€ hrE j! hU_ rE , bL@H # mUÈ MÈ prYÈ RbE k_ j_ MtUE S_ rtUH S_ `jY. , j_ MtUE t@È prYÈ bL@H tOD@ ayUH # mUÈ S# adE kmE TU™ SY* TUÈ SY* bL@H lOk@ RdE tbYÈ N@ `j , j_ MtUE N@ pÈ S! a`mÈ `jYfp`jY( nyU_ , g@È a`mÈ nyU_ rUaÈ , nyU_ kRh_ r# dUa_ OkL@ hrE a@H ptUaH a`mÈ nyU_ `pÈ j^) , nyU_ pbLE S! a`mÈ nyU_ k_ ur! ab^H , t@È S_ rtUH S_ `jY. Rt_ , nyU_ T* `T T. T{ pSY* pJÈ b_ a`mÈ nyU_ N@ pyUa_ dï p@ tz_ ry_ bL@H nyU_ glÇ N@ lOk@ RdE dï a`mÈ aM_ r# bL@H kLÈ Ng® N@ hUa! `j , brUW M! nyU_ tbYÈ N@ y€ S_ aV_ v. `d) t`pU. t`pU® r`nH gL! kbW pt€ `g) `m. rl@ RdE , nyU_ `W `m kkE lÇ pN@È h_ p! p`nUÇ Ok@ kkE nï `h , Mnï S`tÒ hdE MyH Ok@ N@ t@ ht@ `m S! ab^H RdE pN@È h_ `h mb@H Ok@ pÈ hlE N. jÈ `g) pOT@ lÇ cE `m S! K^È kNÒ Oy@ N. jUaï v® , Ok@ RbE pjYÈ dOhL@ k_ pN@È h_ S_ pLUH S_ `jY. b_ N@ bLE ah® m`b( S# `g) bL@H hdÒ hd® p`nUÇ Ok@ kkE `j , pN@È gL! kbW MÈ prYÈ bL@H S_UÈ p@ `hÁ S_ M`r) S# `g) , bL@H j_ MtUE N@ S`g) S_ aW dNW Rt_ , jÒ dï aY_ Rk# Rp# , t`pY. N. hU_ ur! d@È jg_ vH rk^È b_ ur! tp_ t@È `jY. m`b( y) TU. bl. `j , nyU_ nd^È tp_ N@ bL@H , nyU_ nd€ S# ut! vH rk^È N. lÇ , Mnï S`tÒ hdE `h mb@H ak@È dhLÈ `m , MyH S`A kT_ vH rk^È b_ TE MT_ Rk# , yH mb@H dhLÈ `m d! `W N. S`A glÇ `m `vÈ vH , b_ dhLÈ tb_ tp_ N@ k_ , bL@H glÇ N@ vH b_ ur! , MyH S`A a! a>! p`nUÇ dhLÈ kkE N. dhLÈ RbE dOhL@ k_ S`A S_ pLUH S_ `jY. , ur! vH rk^È N. `hÁ p! p`nUÇ j_ MtUE nd@. N. t@È prYÈ S_ pLUH S_ `jY. bL@H nyU_ N@ `j , nyU_ N@ `tÒ Ng® Rk# , nyU_ tM_ S! # mUÈ N. hU_ jN! k® , mb@È Mt_ gn) Md_ , hU_ S_ ur! aNÈ kmE dr_ , S# r# S_ RdE a`SH tN@W MrYH SY* l@ , j_ MtUE tM_ S! # mUÈ N. d@È apH , brUW M! # mUÈ N. tfï k`mU. d@È pÈ plE hlE bL@H `m lOk@ d@È apH , `S( j_ MtUE lÇ dhLÈ d@È pÈ Ng® pRn! `m dUaH FÈ apH gL! kbW gL! a`SH m^. , dhLÈ pt@È gl_ dï OT@ FÈ h`gÈ a@ , lOk@ d@È y# lSE hUaÈ m^. , # N. lÇ Ok@ tk® apH h_ S_ TU. OkL@ pLUH kUa. a! lE , j_ MtUE lÇ dhLÈ a@H K^. nd€ `tÒ `jY. p`d , nyU_ d@È `pYH yUaÈ h`rÈ k_ a`SH S# pndYÈ aY_ k_ # mUÈ MnyU* m^. , j_ MtUE l_. t_ tf^. l@ , tM_ d@È r# a`SH a@H hU_ hd€ bl. bL@H a`SH lmÈ pLÈ Oy@ pp. b@È K. , hrE nyU_ N@ yUaÈ h`rÈ k_ a`SH S# pndYÈ aY_ k_ p@ S! nyU_ MnyU* , Ml* nyU_ N@ dUaH cUaÈ yU™ FÈ kr. S# S`A lkE RkH hdH aK® kt^H , nyU_ TUlU_ tUE MRgU_ , y€ dUa_ OkL@ bl. m^. bL@H RkH aK® RtUH kt^H ab^H , bL@H nyU_ dUaH tUE MRgU_ t# yUÈ rb) Mrï ad@H `y( j! OT@ rE , nyU_ FÈ yU™ cUaï S# aNÈ lkE # d@È `jÈ S! p@ nyU_ d@È N. kL@H h`t , # N. an^™ nyU_ `C aNÈ p`jY( dÈ `RdH , # N. d€ dï TUaÈ SUaÈ yv_ lÇ , j_ MtUE MnU^S_ N@ hUa! m^. bL@H RkH hdH aK® kt^H SUnUW bRn^È bL@H a@H hU_ aNÈ kmE k^( pt@È a@ , d€ dï Sn! dm. dl* h`t , # N. SUaÈ yv_ rl@ m`b( l@ , brUW M! j_ MtUE hmï™ Mh^™ nyU_ lÇ S# # N. lÇ , MyH v_ a! `kY( k_ dhLÈ FÈ yU™ S# aNÈ lkE v_ d@È `jÈ v_ N. dhLÈ n`y z{tk_ v_ N@ `pUÇ aNÈ kmE p@ S! dhLÈ bï hU_ k_ dhLÈ `bÈ , t@È hU_ k_ dhLÈ Sï d@È `jÈ v_ `j , brUW M! # N. p! kD_ N@ `pUÇ , # mUÈ N. lÇ aNÈ S_ RdE S_ S! bL@H pK^. k_ MnU^S_ N@ hUa! , a@H OT@ S_ b@H h`gÈ Oy@ N. hb® Sï n`j) kÇ , nyU_ lOk@ d@È y€ hUaÈ m^. , nyU_ a@H K^. t@È `jY. p`d , v_ nyU_ lÇ j_ MtUE dï OT@ h`gÈ a@ , dhLÈ lOk@ nd€ k_ v_ nyU_ OT@ , j_ MtUE FÈ yU™ S# aNÈ dhLÈ kL@H h`t , dhLÈ OT@ nyU_ RkH dï aK® kt^H g`n( `cY( rb) Mrï ad@H `y( j! OT@ ab^H , dhLÈ dm. l@ , bL@H dhLÈ dï hU_ aNÈ kmE Sï pK^. k_ nyU_ a@ , brUW M! dhLÈ `m `bY S# S`A ,, # N. `m S! j_ MtUE TUaï tfï lÇ , v_ N@ nd€ hU_ lE , # jnyUÈ N. aK. lÇ `vÈ , ur! lÇ k`mU. gl_ pt@È a@H OT@ h`gÈ `m lOk@ d@È y# hUaÈ m^. , a@H K^. MÈ `jY. p`d TE kÇ Sï tk® , j_ MtUE aK. lÇ , bYÈ m^. , dhLÈ dï T* `jY. p`d ur! a@ , dhLÈ hU_ S_ rtUH S_ `jY. prYÈ b_ tUE m`b( rH jl. , dUa_ pLUH S_ `jY. d@È dlp. pLUH pjY# prYÈ Rt_ , dhLÈ p@È pyUa_ dï # mUÈ N. tM@W M! N. Snï `m dhLÈ a@H k_ pr# S_ `jY. hlE a@ , bL@H dhLÈ Sï MÈ `jY. d@È apH `vÈ FÈ h`gÈ , N. kyUa_ dhLÈ a@H tk® m`b( PÈ plH , `jY. p`d pÈ S! dhLÈ j! d@È m^. v_ , `tÒ hrE hdE # jnyUÈ N. N@ rH aK. `vÈ k_ # mUÈ N. p! hd€ b@H p`nUÇ j_ MtUE nd€ Oy@ N. , # mUÈ p@ S! N. v® `gL lÇ , bYÈ nyU_ pyUa_ dlp. pLUH prYÈ d@È tM@W a@H hU_ m`b( PÈ plH , brUW M! # mUÈ p@ S! N. glÇ jUÈ # jnyUÈ N. nd€ `vÈ S# j_ MtUE nd€ lÇ hU_ p`j , c! a`iÈ hrE SY* tUÈ tnRyUaH kRh_ m`b( MnyU* pnd^H aNÈ MtUW `j , j_ MtUE nd€ S# # jnyUÈ lÇ n`y tk_ v_ an^™ N@ nd€ `vÈ S# # mUÈ p@ S! dhLÈ lÇ , MyH a! dhLÈ FÈ aNÈ MtUW N. lOk@ v_ S# p@ S! dhLÈ NH RgUÈ y* t`k N@ t€ a`mÈ aM_ nd€ k_ M! dhLÈ a! , `S( # N. jUÈ # jnyUÈ N@ S_ t`k S# j_ MtUE tbYÈ pRn! t€ a`mÈ aM_ nd€ ptTÈ p`nUÇ kD_ , `tÒ hrE b_ `g) N@ MT_ aDUa_ `tÒ Rk# , mb@H ur! krH vH rk^È b_ ur! N@ hU_ MT_ Rk# , j_ MtUE plUaï S) `W ur! vH rk^È glÇ ak@È `vÈ r@È vÈ rk^È b_ nyU_ tp_ , ur! vH hk^È N. Mh^™ S) nyU_ `W b_ ur! `lH `cÈ S_ gH , tp_ `m `tÒ `cÈ `g dï al_ , `kU® tf^. pOT@ lÇ cE `m S! bL@H d_ nyU_ S# dUa_ # N. RtU. rk^È vH tp_ `j , S# a@H mb@H nyU_ RbE `jY. , dUa_ # N. N@ hdE `kH `g) d€ dï pnkS_ lÇ j_ MtUE FÈ h`gÈ bL@H ur! `W cE , yH nd^È hk^È j! ur! a@H K^. MÈ `jY. , N@ k`jÈ Sï `tÒ plE mb@H r`nH d@È gL! kbW S_ t`pU® tlÈ M# mb@H ak@È j_ MtUE jÈ `g) n`dUÇ `m `tÒ `kU® tf^. kUÈ ak@È a`u. pOT@ cE `m S! nyU_ dr! pN@È gL! kbW N. S_UÈ p@ S_ M`r) `j , bL@H dï N. nyU_ b_ dUa_ # N@ pÈ S! a`mÈ aM_ nyU_ , brUW cUÈ ak@È RtU. dï pbH bmb! j! # mUÈ mb@H a`u. tfï lÇ aNÈ N. `m S! , bL@H aNÈ kmE # N. mb@H n`dUÇ `m a`u. tfï lÇ S`A N. `m rv! S! , nyU_ `hÁ lÇ `m rv! S! , bL@H M! # mUÈ N. d_ dUa_ # N. d@È dï F@È pp. , aNÈ adE nyU_ kRh_ pT@ p`T lSE aY_ rl@W ik. alÈ t`p ah® MN! pyÈ pnd* dUa_ # N. S# nyU_ hUaÈ m`b( `_ d`h bL@H j_ MtUE tg@È `kU® tf^. d! nd€ S# # mUÈ N. lÇ dhLÈ N@ d€ TU. Mnï , ur! b_ tY. an^™ dhLÈ , urÈ nï ur! tUE `m `pUÇ dhLÈ FÈ MtUW , yH a`mÈ aM_ an^™ `hÁ k_ dhLÈ M! K^. , `lH p`nUÇ # mUÈ N. `hÁ `j , kRh_ FÈ pyÈ pnd* `vÈ S_ v. Rt_ , bL@H `bL nd€ `pUÇ bUE `bÁ lOk@ RdE b_ `g) `vÈ Ng® Rk# , j_ MtUE S# dUa_ # N. `m `tÒ S! p`lÈ kL@. d@È al_ SUaÈ yv_ lÇ mUÈ `lÁ mUÈ , mUÈ hdï) N. tfï lÇ hb® kÇ , dUa_ # N@ jM@W `h hg@ bL@H d€ Sï SUaÈ yv_ , brUW M! # N. aK. S# mUÈ lÇ , hb® kÇ nyU_ lÇ `m hUa! lOk@ d@È apH y# hUaÈ m^. bL@H a@H OT@ hb® nyU_ N@ `tÒ hlE , `d) ur! hlE `S( ur! `kU® tf^. `W cE ab^H , v® `gL Sï pnkS_ Rc^H , N@ nd€ RgUÈ aNÈ MtUW j! tUaH l) g) Mk® rE , mUÈ jUaï b^D_ h`t dï h`gÈ Rt_ jUaï , # mUÈ kRh_ hrE SY* tUÈ tnRyUaH bL@H T* `T drÈ d^H RbH p`d FÈ m`b( MnyU* pnd^H pd@È aNÈ MtUW d@È S# `g) TUÈ SY* FÈ m`b( afUE pjYÈ p`jY( `tÒ mUÈ SUM_ nyU_ rtUH TU. th_ N. dUa_ hdï) pS! j_ MtUE d@È K^È m`b( afUE S! dN@È ayUH SÈ S# `g) `tÒ th_ ndUa_ mUÈ pt^H `j ,,

Nguoicham Team (NC Team) xin chân thành cảm ơn Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa @ U.S.A đã tạo điều kiện, cơ hội và giúp đỡ NC Team ra mắt CAM KARAOKE DVD Vol.01 trong buổi lễ hội Katé 2013 tại San Jose, California U.S.A.  Cam Karaoke DVD này không có bán, nếu bà con thương tình thì xin ủng hộ. Số tiền bà con ủng hộ sau khi chia phí làm DVD, sẽ đưa vào quĩ NC Team để thực hiện cho CAM KARAOKE DVD kế tiếp. NC Team xin chân thành cảm ơn quí bà con đã và đang đóng góp, ủng hộ cả tinh thần lẫn vật chất về cuốn CAM KARAOKE này. Nếu ai muốn có CAM KARAOKE Vol.01 để trong tủ sách gia đình thì xin liên lạc qua các email sau đây. ở U.S.A -  nguoicham07@gmail.com ở Việt Nam– mediasapcam@gmail.com Sau đây là danh sách ủng hộ: Châu Văn Thủ  $20 Cei Cứng         $10 Võ Kiệt           $25 (bạn Trung Thiệu) Ông Lưu Quang Sang $20 Qua Đình Nam $20 Bác Long $20 v/c Lâm Gia Tân $30 v/c Kiều Quang $20 Yassin Ba          $20 Dương Tấn An   $50 v/c Tài Dĩnh       $20 Nai Đãi              $10 Thùy                  $10 v/c Đon     $10 v/c Châu Sarip $20 Đạt Hiệp     $10 v/c Lưu Quang Sáng $50 Thiên Huỳnh $20 David Sox     $10 Lý Thị Phượng $20 Vô Danh    $10 v/c Linh Kha $20 Kích Dương $10 Bá Văn Tư    $20 Đắc Phương Lan $10 Bá Văn Dư $20 Tin              $5 Quốc Huy  $20 Qua Anh Toàn $20 v/c Bá Trung Thiệu. $50 Phú văn Dũng  $ 50 Đặng chánh Linh $ 10 Đặng nam Phường $ 10 Đặng hương Lan $ 10 Đặng Diễm Thái $ 10 Đặng ngọc Thế $ 10 Ngụy Cẩm $10 Nguyễn thị Vân $ 10 Chúng tôi sẽ cập nhật những ân nhân ủng hộ cho Cam Karaoke DVD Vol.01 sau này vào danh sách trên trong những lần kế tiếp. Ghi Chú: Cuốn CAM KARAOKE DVD không nhận dạng được bởi DVD Player cũ hay DVD Blu ray player.  Nếu ủng hộ viên nào có  vấn đề trong cuốn DVD Karaoke, xin liên lạc qua email trên.  Cảm ơn. Trân trọng, NC Team    

Tr??c th

Chó hú bu?i tr?a Tác gi?: qu?ng ??i gi?i Lúc nh? tôi thích ?i câu cá l?m ch? nh?t nào c?ng ?i .hôm ???c ngh? tôi xin ba ?i câu cá, ba tôi h?i :”mày ?i câu ? ?âu ?“ d? g?n nhà ông t? lát ák ba. “?! G?n ?ó thôi ??ng qua g?n cây mít” ,sao v?y ba? ”ng??i ta nói ?n c?p mít thì mày tính làm sao nh? ?ó c?m” con bi?t r?i! Lulu ?i thôi .su?t m?t bu?i sáng lèo phèo tr? ???c con cá nào.?ang b?c mình tr?t nh? ra m?y ??a b?n nói qua ch? cây mít có nhi?u con cá to l?m? , Th? là l?i c?i ??n ch? ?ó . cây mít kà lulu ch? ?ó câu mát ?ó ?i thui! ,tôi t? ngh? ...tr?i cây mít to th? này mà tr? có trái nào ,ch?c không có ai nói mình ?n c?p ?au nh? !,ng?i xu?ng câu,câu su?t c? bu?i tr?a mà tr? ???c con nào b?c,v?a câu v?a ch?i m?y th?ng b?n,” m?y th?ng này ch?i mình ?ây mà” ,m?t lát sau ??t nhiên lulu hú lên nó c? hú và nhìn lên cây mít ,?ang lúc b?c tôi héc lên mày im ?i lulu” nh? ai ?ó ?ang ti?n l?i g?n” ,nó lùi l?i g?n tôi và c? hú nh? v?y ,tôi c? nhìn v? phía tr??c tr? th?y gì c?,b?t ch?t có cái gì ?ó thoáng qua m?t l?n...l?n n?a, hình nh? là bóng c?a m?t ng??i ?àn bà ?ang bé ??a con thì ph?i? Bi?n m?t trong choát lát , tôi t? an ?i mình ch?c là ?o giác thui! ,lát sau nghe vân v?n ?âu ?ây ti?ng m?t ??a tr? khóc....?m ?m...! ,tôi ngh?:tr?i !tr?a n?ng th? này mà ai b?m con ?i bi?t n?a? bà m? c?t ti?ng ru con “con ?i ! m? không s? gì h?t m? ch? s? c?c chì ,v?i roi mây” . nghe xong tim tôi nh? mu?n r?t ra , b?ng d?ng gió th?i ngày càng m?nh ,làm cho tôi xù lông gà tôi b?t ??u th?y s? ,tôi l?y c?n câu ??nh v? nhà ,tr?i ?! c?n câu ?ang run ..run.. tôi nghi! là con cá nào ?ó dính zùi,tôi c? gi?t th?t m?nh nh?ng không ???c,càng gi?t m?nh thì nó c? kéo vào.....anh...h?..!,cái con nh? này ,mày làm gi?t mình tao mày...!,qua ?ây làm chi? ba kêu anh ?i ?n c?m kà...tao bi?t zùi! . nh? em h?i:” su?t bu?i tr?a ,mà không có con cá nào h?! i tr?i anh nhìn kìa móc câu dính vào cành cây kìa! N?y gi? ?ang kéo cái này ák h?n? v? thui anh ba ?ang ch? ?ó”,? thì v?, tr?i ngh? quê ghê .v? nhà không dám k? v?i ba , th? là ?n c?m xong tôi ch?y sang nhà ông ngo?i ch?i ,tôi ngh?: s?n ti?n k? luôn chuy?n bu?i tr?a nay, vì ông ngo?i là th?y cúng nên bi?t nhi?u chuy?n trong làng l?m ,nh?t là ba cái chuy?n l? h?i tr?a nay ,tôi k? cho ông nghe ,ông nói :”cháu g?p ma zùi ?ó” tr?i thi?t không ngo?i?” ?? ông k? cháu nghe cách ?ây m?y n?m thì nhà ông t? lát có ??a con gái, c? mà không m?t thì gi? g?n 33 tu?i r?i,tu?i tr? l? d?i mang b?u, b? ng??i yêu b? ,c? ngh? qu?n ,cây mít là n?i c? t? t? n?m n?m ?y ,t?t c? nh?ng gì cháu nghe và th?y là c? ??y.” nghe xong x?ng tóc gá ,ngh? ??n là rùn ...mình,à! Ngo?i ?i! cháu không hi?u sao lulu nó hú v?y? nó c?ng th?y h? ngo?i? ,lulu không nh?ng th?y mà còn th?y rõ h?n cháu n?a .cháu bi?t không loài chó là c?n v? trung thành nh?t c?a loài ng??i ,nó xua ?i nh?ng r?i ro,không may c?a loài ng??i, ??c bi?t loài chó th?y ng??i th? gi?i c?i âm thì nó báo cho loài ng??i ??ng th?i còn b?o v? ?? tránh ?i ?i?u không may ?ó .cháu bi?t không khi l?y máu con chó bôi lên m?t , t?i bu?i ?ám tan ng??i ch?m thì s? nhìn th?y m?i ho?t ??ng c?a th? gi?i c?i âm và truy?n này ngo?i ch? k? cháu nghe thôi ??ng b?t tr??c gì c?, vì ngo?i ?ã th?y nhi?u tr??ng h?p nh?ng ng??i mà làm nh? th? này không có k?t qu? t?t ??p gì c?:”không ch?t thì c?ng b? ?iên n?ng” v?y h? ngo?i? “?”. Thôi mây cho cháu ?êu s?i dây bùa không thì b? ‘c? b?t ?i bé con cho c? luôn r?i...haha...”ngo?i này z?n hoài ! Ch?ng ngày hôm sau ông ngo?i ?i cúng t?i cây mít ?? siu h?n ng??i ?àn bà ?ó . The end

NGUOICHAM Apps:     Cham Dictionary Apps:     Các bạn click vào link để tải  font xuống. Download Font Cham Convert Akhar Cham software  ChamThrah.ttf EFEOPanrang.ttf EFEOParik.ttf EFEOUdong.ttf Bingu_di_tanran --------------------------------- * ?ánh ti?ng Cham Online  * Convert ti?ng Cham Online  * Gi?i thi?u font Bingu di Tanran -------------------------------- download "XalihAkharCam.msi"  r?i cài vào máy ?? ?ánh chuy?n AT sang latin ho?c ng??c l?i. Dowload B? gõ Chamkey Download Font Cham dùng riêng cho b? gõ Chamkey H??ng d?n cách dùng b? gõ Chamkey      

inrasaraNguyên tác Akhar thrah – Chuy?n t? La tinh B?n d?ch Vi?t ng? - Index- T?ng lu?n- 3 Akayet Ch?m+ Akayet Dewa M?no+ Akayet  Inra Patra+ Akayet  Um M?rup T?NG QUAN AKAYET – S? THI CH?M   1. Khái quátNgay t? th?i ti?n s?, ?n ?? ?ã có nh?ng giao l?u quan tr?ng v?i ?ông Nam Á. T? nhu c?u phát tri?n kinh t? ??n nh?ng b?t an, xáo ??ng c?a th?i cu?c, t? cu?c thiên di kh?ng l? vào th? k? th? III, nhân cu?c chinh ph?c ?? máu ??t Kalinga th?i Açoka Nhà Maurya ??n các th?i kì chuy?n di c?a các giáo phái Ph?t giáo sau khi b? ?ánh b?t kh?i ??t ?n, ph?i tìm ???ng bành tr??ng ra ph??ng ?ông… T?t c? nh?ng s? ki?n trên ?an b?n v?i nhau, kéo theo sau chúng dòng v?n hóa ?n và v?n ch??ng Ph?n ng? nh?p ??a ?ông Nam Á.Tuy nhiên, s? giao l?u không h?n ch? x?y ra m?t chi?u t? Tây sang ?ông. Dân Indonesia, thông th?o ngh? bi?n, có th? ?ã ??n ?n ?? khá ?ông nh? ng??i ?n ?? ??n ?ông Nam Á. Và sau m?t th?i gian dài trao ??i qua l?i, ?ông Nam Á tr?i qua m?t bi?n ??ng l?n lao ?? r?i ??u th? k? th? II sau Công nguyên, ?nh h??ng c?a ?n ?? b?t ??u tràn lan ? ?ông Nam Á.Nh? th?, V??ng qu?c Champa, c? ng? d?c mi?n duyên h?i Bi?n ?ông c?a Vi?t Nam ngày nay, c?ng ?ã nh?n ???c nh?ng ?nh h??ng quan tr?ng t? phía ?n ??. Nhà s? h?c Henri Maspéro xác ??nh r?ng, kho?ng n?m 380, Bhadravarman, v? vua Champa có tên kh?c trên bia ?á ? Qu?ng Nam, ?ã d?ng ??n th? th?n Shiva Bhadresvara ? M? S?n. S? ki?n ch?ng t? là Bà-la-môn giáo tr??c ?ó ?ã ?âm r? sâu vào m?nh ??t này. Ph?t giáo Nguyên th?y ch? ??n vài th? k? sau nh?ng r?i l?i m?t ?nh h??ng ít lâu sau ?ó tr??c s?c ép quá l?n c?a giáo phái Brahma.Dù là Ph?t giáo hay Bà-la-môn giáo, trong su?t quá trình sinh thành và phát tri?n c?a chúng, th? ngôn ng? chuyên ch? giáo lí này – Sanskrit và Pâli – v?n ?ã ?? l?i m?t d?u ?n r?t ??m nét trong ngôn ng? c?a ng??i b?n ??a.Nh?n xét sau ?ây c?a s? gia G.D.Hall cho chúng ta m?t am hi?u khái quát:“?n giáo là tôn giáo c?a giai c?p quý t?c, nên không thu ???c l?p bình dân ??i chúng. T?p quán b?n x? v?n ti?p t?c phát tri?n song song v?i t?p quán ?n. Mãi ??n m?y th? k? sau, khi Ph?t giáo Nguyên th?y Theravada và H?i giáo nh?p ??a và ???c truy?n bá nh? m?t tôn giáo bình dân, nh?ng ?nh h??ng ngo?i lai này m?i th?t s? va ch?m v?i n?p s?ng ng??i dân quê. ??n khi ?y, c? hai tôn giáo m?i hòa mình vào n?n v?n hóa b?n x? r?i bi?n th? sâu ??m (…). Và khi mà th? ng? không ?? hi?u l?c ?? di?n t? nh?ng í t??ng m?i này, thu?t ng? ?n có ???ng ti?n th?” [1].   Tr??c tiên, ngôn ng? và v?n minh ?n ch? ?nh h??ng ??n ??i s?ng sinh ho?t ? th??ng t?ng c? c?u c?a t? ch?c xã h?i mà Bà-la-môn giáo là ??i di?n ??c quy?n. Gi?i th??ng l?u Ch?m suy t? và vi?t b?ng ti?ng Ph?n. Nên có th? nói bên c?nh các bi kí b?ng ch? b?n ??a ít ???c l?u ý, g?n nh? toàn b? v?n bia kí Ch?m t? th? k? XVI tr? v? tr??c ???c vi?t b?ng ch? Ph?n, và ?nh h??ng b?i Ph?n ng?.Nh?ng sau khi ?? qu?c ?n ?? (t? th? k? XI, và nh?t là vào th? k? XV) ki?t qu? b?i s? ?ánh phá và chi?m ?óng c?a quân ??i H?i giáo thì ?nh h??ng c?a v?n hóa ?n c?ng suy d?n ? kh?p vùng ?ông Nam Á. V??ng qu?c Champa, trong quãng th?i gian ?ó, ch? quan h? giao l?u v?i các n??c trong khu v?c ? phía Nam mà các s? ki?n l?n ???c ghi nh?n là vào cu?i th? k? XIII và ??u th? k? XIV, Jaya Simhavarman III (t?c Ch? Mân) c??i công chúa Nhà Tr?n là Huy?n Trân và công chúa Java là Tapasi. Vào th?i ?i?m này, v??ng qu?c Champa c?ng ?ã k?t h?p v?i ??i Vi?t và Java t?o thành m?t liên minh quân s? ch?ng ?? qu?c Mông – Nguyên. Vi?c Ppo Kabrah (1460-1494) c??i m?t công chúa Mã Lai, s? m?ng quân s? và tôn giáo c?a hai hoàng t? Mã Lai ? ??t Champa vào cu?i th? k? XVI, hay s? ki?n Ppo Rome (1627-1651) sang Kelantan tìm hi?u giáo lí H?i giáo Mã Lai và công d?ng c?a nó… [2] nói lên m?i quan h? m?t thi?t c?a v??ng qu?c Champa v?i các n??c trong khu v?c.??y là nh?ng ?i?u ki?n thu?n l?i cho h?t gi?ng v?n hóa t? t??ng H?i giáo n?y m?m và phát tri?n trong m?t ??t n??c ?ang suy y?u này. ?? không lâu sau ?ó, kho?ng cu?i th? k? XVI ??u th? k? XVII [3], v?n hóa H?i giáo ?ã gi? vai trò quan tr?ng trong V??ng qu?c Champa. Và vì H?i giáo là tôn giáo mang tính ??i chúng nên t? t??ng c?a nó ?ã có nh?ng ?nh h??ng sâu ??m ??n nhi?u t?ng l?p c?a xã h?i.Có th? nói v?n h?c Ch?m, sau th?i kì suy tàn c?a v?n bia kí, ít nhi?u c?ng mang d?u ?n c?a tôn giáo Islam. Nguy?n T?n ??c nh?n ??nh ??i ý là, c? vùng ?ông Nam Á, b? ph?n v?n h?c b?ng ti?ng vay m??n chi?m ?u th? nh?ng sau ?ó nh??ng l?i cho v?n h?c b?ng ti?ng dân t?c [4]. V?n h?c Ch?m c?ng không ?i ra ngoài thông l? ?y. Cho nên, ch? ??n th? k? XVII, v?i s? xu?t hi?n c?a S? thi Dewa M?no và các thi ph?m ti?p theo sau ?ó, v?n h?c dân t?c m?i th?t s? có c? h?i ?? nói lên ti?ng nói c?a mình.M?c dù hai trong ba akayet n?i ti?ng ???c vay m??n t? ngoài, vay m??n t? c?t truy?n ??n tên nhân v?t, ??a danh… nh?ng v?i ch? vi?t (akhar thrah) và ngôn ng? c?a mình, các thi s? Ch?m ?ã k?p th?i hoán c?i chúng cho phù h?p v?i ??c tr?ng v?n hóa dân t?c.Do ?ó, xét v? m?t hình th?c, dù các akayet Ch?m không có ???c cái t?m vóc ?? s? c?a s? thi ?n ?? hay các tác ph?m cùng th? lo?i c?a các n??c trong khu v?c, nh?ng chúng luôn ??t t?i m?t b? c?c g?y g?n và cô ?úc. ?i?u c?t y?u là chúng ?ã nêu b?t ???c hành ??ng và tính cách anh hùng c?a nhân v?t b?ng các tr?n giao chi?n v?i k? thù, các chi?n công l?y l?ng, í chí v??t tr? ng?i ?? ?i ??n tiêu ?ích m?t cách anh d?ng. C? ba s? thi ??u l??c b? m?i sinh ho?t ??i th??ng, các l? nghi phong t?c t?p quán r??m rà và c? quang c?nh hùng v? c?ng ???c ti?t ch? m?t cách ?áng k?. T?t chi ti?t ??u n?m trong màn k?ch và ch? ph?c v? cho t?n k?ch.M?t khía c?nh khá ??c ?áo n?i b?t lên ? các akayet này là, bên c?nh hai khuôn m?t ??i di?n cho s?c m?nh c?a th? l?c c? là Dewa M?no và Inra Patra, xu?t hi?n m?t khuôn m?t hoàn toàn m?i: Um M?rup. Có l? chính vì th? mà trong khi Dewa M?no và Inra Patra, sau khi v??t qua m?i hi?m nguy, tr? v? quê h??ng trong khúc ca kh?i hoàn thì, Um M?rup l?i kiêu d?ng g?c ch?t n?i chi?n tr??ng. Nh?ng cái ch?t c?a tráng s? này báo hi?u m?t l?c l??ng m?i ?ang ?i t?i, r?m r? và không gì c?n n?i, h??ng v? v??ng qu?c Champa. ?? r?i sau ?ó, Champa, tr??c nguy c? tan rã, ?ã ph?i m? vòng tay ?ón nh?n m?t lu?ng ?nh h??ng m?i khác t? bên ngoài: v?n hóa H?i giáo. 2. S? thi Ch?m2.a. Dân t?c Ch?m ? Vi?t Nam Hi?n nay, ng??i Ch?m g?m h?n m?t tri?u ng??i s?ng r?i rác trên kh?p th? gi?i. Riêng ? Vi?t Nam, có s? m?i nh?t ???c ghi nh?n là: 130.000 ng??i [5]. H? s?ng thành c?ng ??ng phân b? không ??u ? m??i t?nh thành khác nhau. Trên bình di?n v?n hóa - ??a lí, có th? phân chia làm ba nhóm nh? sau:? hai t?nh Bình ??nh và Phú Yên, ng??i Ch?m Hroi có kho?ng 21.000 ng??i. Ng??i Ch?m khu v?c này v?n còn l?u truy?n phong t?c t?p quán b?n ??a có ph?n pha tr?n v?i t?p t?c dân t?c Bana, c? ngôn ng? hàng ngày h? c?ng dùng pha l?n ti?ng Bana. Không còn l?u gi? ch? Ch?m truy?n th?ng akhar thrah nh? ng??i Ch?m ? hai t?nh Ninh Thu?n và Bình Thu?n, các tr??ng ca và s? thi ch? ???c k? truy?n mi?ng nh? m?t th? lo?i v?n h?c dân gian [6].? khu v?c phía Nam bao g?m các t?nh An Giang, Tây Ninh, Thành ph? H? Chí Minh, ??ng Nai, Bình Ph??c,… dân s? Ch?m có kho?ng 24.000 ng??i. T?i khu v?c này, ??i b? ph?n ng??i Ch?m theo tôn giáo Islam (quen g?i là H?i giáo m?i), sinh ho?t phong t?c t?p quán hoàn toàn theo H?i giáo. Bà con c?ng bi?t ??n ch? Ch?m truy?n th?ng và v?n b?n c? c?a t? tiên, nh?ng các tác ph?m n?i ti?ng nh? Kabbon Muk Thruh Palei ch? còn ???c k? nh? là truy?n c?; ch? có r?t ít ng??i thu?c th? h? c? còn thu?c và ??c cho con cháu nghe. Khu v?c t?p trung ng??i Ch?m ?ông h?n c? là ? hai t?nh Ninh Thu?n và Bình Thu?n, g?m kho?ng 87.000 ng??i. ??i ?a s? ng??i Ch?m c? trú t?i khu v?c này theo ??o Bà-la-môn (g?i là Cam Ahier) và H?i giáo c? (H?i giáo b?n ??a hóa g?i là Cam Awal), m?t s? ít còn l?i theo ??o Islam. Có th? nói, ?ây là khu v?c v?n hóa - ??a lí c?ng ??ng Ch?m còn l?u gi? ???c nhi?u nét phong t?c t?p quán và v?n hóa c? x?a h?n c?. Trong ?ó n?i b?t là ch? Ch?m truy?n th?ng akhar thrah và akayet (s? thi). Ba m??i n?m qua, ch? truy?n th?ng v?n còn ???c d?y trong các tr??ng Ti?u h?c (song ng?) có con em dân t?c Ch?m h?c. S? thi ???c l?u truy?n qua akhar thrah ???c các gia ?ình Ch?m c?t gi? trong ciet sách r?t trang tr?ng. Và ???c h? xem nh? nh?ng báu v?t linh thiêng. Chính t? các ciet sách này, các v?n b?n s? thi Ch?m ???c s?u t?m, và ?n hành trong giai ?o?n qua [7].2. b. Quá trình s?u t?m, nghiên c?u s? thi Ch?m:S?u t?m, biên d?ch và xu?t b?n:4 s? thi Akayet Deva M?no, Akayet Inra Patra, Akayet Um M?rup và Akayet Pram Dit Pram Lak dù r?t n?i ti?ng trong c?ng ??ng Ch?m, nh?ng chúng ch? t?n t?i d??i d?ng v?n b?n chép tay ho?c truy?n kh?u b?ng k? (akhan), ngâm (hari) hay ??c (pw?c). Tên s? thi Akayet Deva M?no và Akayet Inra Patra l?n ??u tiên ???c nh?c ??n vào n?m 1931 b?i nhà nghiên c?u ng??i Pháp: Paul Mus [8].   N?m 1970, b?ng tên g?i Rw?h Dwah (s?u t?m) - Kh?o l?c nguyên c?o Chàm, b?n in s? thi Akayet Inra Patra m?i xu?t hi?n l?n ??u do Trung tâm v?n hóa Chàm - Phan Rang ?n hành, v?i s? ch? trì c?a G. Moussay cùng nhóm trí th?c Ch?m c?ng tác g?m N?i Thành Bô, ?àng N?ng Ph??ng, L?u Ng?c Hi?n, Thiên Sanh C?nh, Lâm Gia T?nh và Tr??ng T?n. N?m 1971, s? thi Akayet Deva M?no c?ng ???c in và phát hành d??i d?ng này, ?? 3 n?m sau ?ó, 1974, tác ph?m ???c “tái b?n” v?i ch? vi?t chân ph??ng và ít sai sót h?n [9]. Giai ?o?n này, song hành v?i ho?t ??ng s?u t?m c?a Trung tâm v?n hóa Chàm, Thiên Sanh C?nh qua vai trò ch? bút t?p san Panrang – Ti?ng nói c?a c?ng ??ng s?c t?c Ninh Thu?n, ?ã cho ra m?t các v?n b?n c? Ch?m, trong ?ó có  Akayet Deva M?no. Nh?ng ngoài vi?c ??a ra v?n b?n Ch?m nh? ch? tr??ng c?a G. Moussay, Thiên Sanh C?nh còn chuy?n d?ch s? thi ra ti?ng Vi?t, bên c?nh chú thích t? v?ng, t?o ti?n ?? quan tr?ng cho các nhà nghiên c?u sau này [10].  ? t?t c? các ?n ph?m trên, v?n b?n ch? Ch?m akhar thrah ch? có m?t d??i d?ng vi?t tay. N?m sau, 1976, Nara Vija có m?t lu?n v?n v? Akayet Inra Patra v?i v?n b?n s? thi ???c chuy?n d?ch ra ti?ng Pháp [11].N?m 1982, Tùng Lâm và Qu?ng ??i C??ng ??a ra hai b?n ti?ng Vi?t c?a s? thi Ch?m Akayet Deva M?no và Akayet Um M?rup v?i tên g?i Hòa Nô và Hoàng T? Um M?rup và cô gái ch?n dê trong cu?n Truy?n th? Chàm [12]. ?áng ti?c là b?n d?ch không có ph?n ??i chi?u v?i nguyên tác, và ng??i d?ch không cho bi?t ?ã d?a vào b?n chép tay nào. Có l? nh? th? ch?ng mà b?n d?ch có s? sai l?ch quá l?n so v?i các b?n v?n c?a thi ph?m Ch?m ???c tìm th?y. M??i n?m sau, “b?n d?ch” trên ???c ??ng Nghiêm V?n cho in l?i trong m?t tuy?n t?p v? v?n h?c dân t?c thi?u s? [13]. N?m 1989, m?t công trình nghiên c?u v? akayet vi?t b?ng hai th? ti?ng Pháp và Mã Lai ???c in ? Kuala Lumpur [14]. Tác ph?m g?m n?m ph?n chính. Riêng ph?n chuy?n t? Latinh v?n b?n Ch?m, có l? vì ??c không k? tác ph?m Ch?m b?ng akhar thrah, nên ng??i làm công tác sao chép ?ã ph?m nhi?u l?i v? t? v?ng - ng? ngh?a.V? hai “s? thi” b?ng ti?ng Vi?t c?a Tùng Lâm - Qu?ng ??i C??ng và P. Dharma, G. Moussay và Inrasara ??u có bài vi?t trao ??i nghiêm xác [15]. Ti?p nh?n s? phê bình c?a Inrasara, P. Dharma ?ã s?a ch?a và in l?i Akayet Dewa M?no do C? quan s?u t?p th? b?n Champa Koleksi Manuscrip Melayu Campa th?c hi?n, r?t ?áng tin c?y. M?t ?n ph?m khác v? Akayet Inra Patra c?ng ???c xu?t b?n b?i C? quan trên vào n?m 1997. T? ?ây các v?n b?n akhar thrah ??u tiên xu?t hi?n d??i d?ng ch? Ch?m trên vi tính [16]. Tr??c ?ó hai n?m, Inrasara c?ng ?ã cho in hai s? thi Akayet Dewa M?no và Akayet Um M?rup trong b? ba V?n h?c Ch?m, Khái lu?n - v?n tuy?n, g?m v?n b?n ti?ng Ch?m, b?n Vi?t ng?, thích ngh?a t? c? và b??c ??u ??i chi?u d? b?n [17]. Nh? v?y sau “truy?n th?” Hoàng T? Um M?rup và cô gái ch?n dê ???c cho ra m?t vào n?m 1982, ?ây là l?n ??u tiên Akayet Um M?rup ???c trình bày m?t cách nguyên v?n.Nghiên c?uVi?c nghiên c?u s? thi Ch?m ???c ti?n hành v?i nhi?u khó kh?n, b?t tr?c và không liên t?c. Ban ??u, s? sai l?m v? vi?c trình bày v?n b?n ?ã d?n ??n sai l?c trong c?ng vi?c nghiên c?u. ?ình Hy và Tr??ng S? Hùng ?ã ph?m ph?i l?i này khi vi?t bài nghiên c?u v? s? thi Ch?m mà ch? d?a trên v?n b?n ch?a ???c ki?m ch?ng [18]. Trong khi tr??c ?ó, ?ã có nhi?u công trình giá tr? ra ??i.Công trình nghiên c?u ??u tiên v? s? thi Ch?m - Akayet Dewa M?no - thu?c v? G. Moussay qua lu?n án EPHE c?a ông ???c b?o v? vào n?m 1975 [19]; m?t n?m sau ?ó ông có bài nghiên c?u v? Pram Dit Pram Lak [20]. ?? mãi 15 n?m sau ông m?i có bài vi?t chuyên sâu khác v? Akayet Inra Patra [21]. ? trong n??c, n?m 1994, Inrasara trong t?p th? nh?t c?a b? ba V?n h?c Ch?m, Khái lu?n - v?n tuy?n ?ã dành nguyên m?t ch??ng bàn v? s? thi Ch?m [22]. Sau ?ó r?i rác có các bài vi?t c?a Inrasara, Phan ??ng Nh?t, Nguy?n Ph?m Hùng v? th? lo?i v?n h?c này c?a Ch?m, v?a chuyên sâu th? lo?i v?a ??t akayet trong t?ng th? v?n h?c Ch?m và có khi c? n?n v?n h?c c? Vi?t Nam [23]. S? thi Ch?m v?i 4 tác ph?m Akayet Deva M?no, Akayet Inra Patra, Akayet Um M?rup và Akayet Pram Dit Pram Lak c?ng ???c ?? c?p nhi?u l?n v?i nhi?u d?ng th?c và m?c ?? khác nhau qua tác ph?m ti?u lu?n - nghiên c?u - phê bình dày d?n c?a Inrasara: V?n hóa - xã h?i Ch?m, nghiên c?u & ??i tho?i [24].2. c. AKAYET CH?M2. c.1. AKAYET DEWA M?NOTrong các s? thi Ch?m (Akayet Dewa M?no, Akayet Inra Patra, Akayet Um M?rup), Akayet Dewa M?no (S? thi Dewa M?no) chi?m v? trí quan tr?ng nh?t. Quan tr?ng không nh?ng ? quy mô và ?? dài c?a nó mà còn ? ch? nó là m?t tác ph?m b?ng th? có l? c? nh?t, có giá tr? v?n ch??ng cao, ??ng th?i có tính nhân b?n sâu s?c.Akayet Dewa M?no ???c truy?n bá r?ng rãi trong qu?n chúng. Ng??i Ch?m hãnh di?n vì nó, xem nó nh? là Truy?n Ki?u c?a dân t?c Ch?m. Và c?ng nh? ng??i KInh v?i Truy?n Ki?u, ng??i Ch?m say Dewa M?no, nói Dewa M?no, ??c Dewa M?no, phân tích Dewa M?no và ngâm Dewa M?no v?i m?t gi?ng ngâm ??c ch?t Dewa M?no. ?ây không ph?i là sáng tác c?a ng??i tr?n m?t th?t mà là m?t t?ng ph?m c?a th?n thánh ban cho, ông bà Ch?m ngh? th?.Akayet Dewa M?no [25] g?m 471 câu l?c bát [c?p 6/ 8] c? ?i?n Ch?m. C?ng nh? các tác ph?m khác trong n?n v?n h?c c? ?i?n Ch?m, Dewa M?no không có tác gi?. Ng??i ta c?ng không xác ??nh ???c n?m sáng tác và ngay c? th? k? ra ??i c?a nó. C?n c? vào tính ch?t c? c?a ?a s? ngôn t? ???c s? d?ng trong tác ph?m (xem b?ng kê):B?ng kê m?t s? t? c? ???c dùng trong Dewa M?no:take: kh?i hành, ?i              P?p: g?pbinix: ch?t, hi sinh       praittarabi: m?t ??tbican: nói, nh?n ??nh   sunit ginr?h: th?n thôngn?m?x sukal: l?y t?   ditbiya: v??ng qu?c, hoàng t?ckuram?: cây chà là   ?wan laik: cam ?oannorapat: vua                bharriya: v?, ch?ngrabiy?ng: n? tì                kapaklima: t? t??ngm?ligai: ngai                kupiah: m? (c?a ng??i H?i giáo)nix pabha: ch?t                kathieng: thiên th?ch; tuy?t.tathik kuradong: bi?n kh?i   jallidi: ??i d??ng…Bên c?nh s? có m?t c?a m?t s? y?u t? Mã Lai trong akayet, chúng ta có th? nói r?ng Akayet Dewa M?no ?ã du nh?p vào Champa qua con ???ng Islam vào kho?ng cu?i th? k? XVI ??u th? k? XVII [26].Trong bài kh?o lu?n c?a mình, G. Moussay xác nh?n r?ng Akayet Dewa M?no c?a Ch?m ???c vay m??n t? Hikayat Dewa Mandu c?a Mã lai. Ông c?ng s? b? ??i chi?u tên ??a danh và tên nhân v?t gi?a hai tác ph?m này:Mã Lai                        Ch?mDewa Mandu           Deva ManoAnggeran Dewa           Akar DewaDewa Arkas Peri             Arakas KaphwariLangka dura           Birung LangdaraBerhamana           Brah mannaCendera                 CandraDewa Raksa Malik           Deva SamalaikGangsa Indera           Gan Sri InraNaga Samandam           Ina MadongKarama Raja           Kurama RajaLang Kawi Rama           Langgiri CahyaPalinggem Cahya           Palingan CahyaLila Ratna Cahya           Ratna Cahya Sri BiyangZenggi                        SanggiDuri Patem Dewi           Sapatan DiviSaribu Cahya           Sri Ramut Cahya [27]Nh?ng khi vay m??n tác ph?m Mã Lai, Akayet Dewa M?no ?ã có nhi?u thay ??i quan tr?ng v? nh?ng tình ti?t c?a c?t truy?n l?n tâm lí nhân v?t. Chúng ta hãy theo dõi câu chuy?n:Vua Kurama Raja x? Gan Xrik Inra v? ??i ???c vua các n??c ch? h?u xung quanh th?n ph?c, h?ng n?m mang l? v?t ??n tri?u c?ng. V??ng qu?c hùng m?nh, nhân dân yên ?n làm ?n. B?ng d?ng, m?t ngày kia, con voi quý trong v??n nhà vua khóc r?ng th?m thi?t. M?t ?i?m g? ???c báo tr??c. Vua cho v?i ngay quan ??i th?n và nhà chiêm tinh Lakxamana ??n h?i s? tình. Nguyên nhân ???c t? bày: nhà vua không có con trai n?i ngôi cha tr? vì ??t n??c. Nhà chiêm tinh nói thêm: vua cha có th? c?i m?nh b?ng cách t? hi sinh thân mình. Y l?i v? chiêm tinh, nhà vua ban ân ph??c cho th?n dân, r?i sau khi tr?ng tr?i v?i hoàng h?u Runna Runga Cahya, vua hóa thân v? tr?i ?? tròn m?t n?m sau hoàng h?u h? sinh m?t ??a con trai kháu kh?nh: hoàng t? Dewa M?no. Dewa M?no k?t ngh?a anh em v?i ?ngkar Dewa là con trai c?a quan ??i th?n Binara. Khi hai anh em tr??ng thành, h? ??u không th?y cha ?âu, h?i ra m?i bi?t c? s?. Và h? quy?t ?i tìm cha, b?t k? bao l?i can ng?n, mong ???c nhìn th?y m?t cha m?t l?n thôi ?? th?a lòng khao khát.Cùng th?i, bên x? Birung L?ngdara có m?t nàng công chúa n?t na thùy m? v?i s?c ??p chim sa cá l?n tên là Ratna Xribiy?ng ???c Rija Dewa Xam?laik – m?t hoàng t? tài ba có ?? phép th?n thông m?i n?i ngôi vua cha v?a b?ng hà ? x? bên c?nh – ?? ý và xin ??n làm r?, nh?ng công chúa Ratna không thu?n. Cùng lúc, vua Intan ? x? Sumut Didin Didan v??t ??i d??ng mang vàng b?c châu báu ??n h?i c??i công chúa. Hai bên ?ng thu?n trao ??i l? v?t. Dewa Xam?laik c?m th?y b? s? nh?c, ngay t?c kh?c hóa phép bi?n công chúa Ratna thành con voi tr?ng, g?m lên m?t ti?ng th?t thanh r?i ch?y bi?n vào r?ng. Vua Intan, t?n m?t nhìn th?y phép th?n thông c?a Dewa Xam?laik, s? nguy ??n tính m?ng, t?p h?p ?oàn tùy tùng, v?i vã lên tàu v? n??c.Trong khi ?ó, trên cu?c hành trình ?i tìm cha, tình c? hai anh em Dewa M?no g?p con voi tr?ng ?ang ??ng r? bu?n d??i g?c cây l?n. Chàng ??n bên h?i và nàng k? l? s? tình. ??ng lòng tr??c c?nh trái ngang, Dewa M?no hóa phép bi?n con voi tr?ng thành nàng công chúa, xinh ??p l?i càng xinh ??p h?n x?a. Nh?ng ?ây là V??ng qu?c c?a Dewa Xam?laik. Rak ?ang bay ??n hái trái kuram? cho chúa mình. Nhìn th?y M?no, Rak lên ti?ng khiêu khích. Nh? ??n tâm ??a nh? nhen c?a Xam?laik ??i v?i công chúa Ratna khi x?a, và khi nghe m?y l?i khiêu khích c?a Rak, Dewa M?no n?i gi?n chém Rak tr?ng th??ng r?i dùng m?i tên th?n b?n Rak bay ?i v?i l?i nh?n g?i ??n Xam?laik: công chúa Ratna ?ã là v? c?a Dewa M?no.Rak bay ?i r?t ngay tr??c m?t Xam?laik, tr?ng tr?i r?i ch?t. Xam?laik ?ùng ?ùng n?i gi?n. Th? là các cu?c chi?n b?t ??u n?i ?uôi nhau ti?p di?n. Ngay trong cu?c giao chi?n ??u tiên, Dewa M?no gi?t ch?t vua Rak r?i ???ng hoàng ??a công chúa Ratna tr? v? quê h??ng nàng. ? ?ây, hôn nhân gi?a Dewa M?no và công chúa Ratna ???c chính th?c công nh?n. Bên c?nh ?ó, ?? th??ng công chàng, vua Lang Dara còn g? cháu gái c?a mình là Cahya cho Dewa M?no.V? ph?n Xam?laik, u?t ?c vì b? m?t m?t tr??c Dewa M?no, chàng cùng chú là Arakix Kaphwari b? x? s? lên núi tu luy?n trong b?y n?m. Hai chú cháu cùng ??n g?p các tù tr??ng th? dân yêu c?u giúp s?c. Nh?ng c? các tù tr??ng này c?ng b? ?ngkar Dewa ?ánh b?i trong m?t cu?c giao tranh. Trên ???ng kéo quân tr? v?, anh em Dewa M?no b? Xam?laik b?n lén. M?i tên vàng c?a Xam?laik mang hai anh em bay r?t vào gi?a lòng ??i d??ng, l?u l?c b?y ngày ?êm m?i g?p l?i m?t nhau trong m?t dòng n??c xoáy. Nh? l?i bùa thiêng c?a X?nggi khi x?a, ?ngkar Dewa nh?c tên và Jin X?nggi –  ng??i x?a kia ???c ?ngkar Dewa c?u s?ng – xu?t hi?n v?t hai anh em Dewa M?no ch? v? x? s? c?a m?t v? vua. ? x? này, ?ngkar Dewa l?y công chúa Tw?n Ramai và Dewa M?no l?y công chúa Lima Girakxa.Sau m?t n?m chung s?ng v?i công chúa Lima và có ???c m?t c?u con trai, Dewa M?no ???c tin báo Xam?laik ?ang bao vây x? L?ngdara và ?òi l?y cho b?ng ???c công chúa Ratna m?c dù nàng c??ng quy?t t? ch?i. Chàng cùng em t?c t?c lên ???ng. T??ng r?ng cu?c chi?n m?i s? x?y ra ác li?t h?n. Nh?ng không, m?t c?m b?y khác ?ã ???c gi?ng ra, và hai anh em Dewa M?no th?t thà ?ã b? trúng thu?c ??c. Xam?laik sai các binh lính h?u c?n mang g??m t?i, quy?t b?m nát xác hai anh em Dewa M?no. Th? nh?ng nh?ng nhát g??m b? xu?ng ?ã không làm h? h?n gì hai thi th? ?ã b?t ??ng này. Tin xác hai anh em Dewa M?no ?ang ???c quân Rak canh gi? c?n m?t ??n lan sang x? s? bên c?nh, công chúa Jotna x? Hàm R?ng cho ng??i tìm cách mang xác h? v?, làm phép gi?i ??c cho Dewa M?no ??ng th?i y?m bùa cho chàng quên quê h??ng cùng v? con ?? chung s?ng v?i mình. May m?n cho Dewa M?no, ?ngkar Dewa khi t?nh ng? ?ã g?i Jin X?nggi t?i c?u c? ba ng??i thoát kh?i x? Hàm R?ng bí hi?m kia.Trong khi ?ó, ? v??ng qu?c Il?ng X?ngkata, Xam?laik sau m?t tháng ròng ch? ??i (th?i gian mà Xapatan – em gái út chàng, lúc này c?ng là v? c?a Dewa M?no – ?? ngh? v?i anh cho các công chúa ???c ?? tang ch?ng), ?ã v?i vã lên ???ng mong ???c h?i ng? v?i công chúa Ratna. Không ng?, khi t?i n?i, nhìn th?y Dewa M?no ???ng hoàng ng? trên ngai vàng, chàng vô cùng gi?n d?. Cu?c chi?n tái di?n, kh?c li?t h?n bao gi?, vì hai bên ??a ra toàn b? l?c l??ng quy?t m?t tr?n s?ng mái. Quân Rak và Jio Wanna b? Jin X?nggi ?ánh b?i và Arakix c?ng b? ?ngkar Dewa h? m?t cách nhanh chóng. Xam?laik dàn quân và Dewa M?no ?i ?ng chi?n, bay ?i cùng v?i sáu nàng công chúa m?t lòng cùng s?ng ch?t v?i ch?ng, quy?t không ?? b? Xam?laik b?t n?a. Hai bên chi?n ??u liên t?c trong nhi?u ngày ?êm, ?i qua nhi?u hành tinh xa l?, ?ánh nhau gi?a không trung, trong bi?n c?, trên ??t li?n không ng?ng ngh?. ??n th?i ?i?m quy?t ??nh, Xam?laik b?n m?i tên vàng c?a chàng. M?i tên b? Dewa M?no b? g?y. Ngay l?p t?c Dewa M?no ph?n công, s? d?ng ??n ngón tuy?t chiêu: g??m kuraba k?t li?u m?ng s?ng c?a Xam?laik.Cu?c chi?n d??i tr?n gian vang ??ng ??n Nhà Tr?i. Th??ng tình cho anh chàng Xam?laik si tình t?i nghi?p, ??ng th?i ?? c?u vãn danh d? cho chàng, ??ng Th??ng ?? chí tôn phái thiên s? xu?ng m? n?m m? và ban h?n cho chàng s?ng d?y. Hai bên l?i ti?p t?c chi?n ??u. Khi cu?c chi?n kéo dài quá lâu v?n b?t phân th?ng b?i, lúc ?ó, Ngài m?i giáng th? gi?i hòa cho hai ng??i kh?ng l? ngang s?c ngang tài, chính th?c tuyên b? công chúa Ratna là v? c?a Dewa M?no và cho Xam?laik c??i bóng c?a nàng (ôi! Cái khôn khéo c?a ??ng Chí tôn Chí ??i) Dewa M?no, ?ngkar Dewa, Jin X?nggi và sáu công chúa kh?i hoàn, tr? v? quê h??ng trong s? ?ón ti?p t?ng b?ng c?a th?n dân cùng vua các n??c ch? h?u. Dewa M?no ???c tôn ngôi v??ng, ?ngkar Dewa làm quan ??i th?n. X?nggi t? giã m?i ng??i tr? v? c? quân.B? c?c ch?t ch?, c?t truy?n ??y k?ch tính c?ng v?i l?i k? truy?n lôi cu?n ?ã t?o cho Akayet Dewa M?no m?t s?c h?p d?n ??c bi?t. M?c dù thi ph?m ?ã ph?i khoác lên mình chi?c áo huy?n tho?i, nh? các lo?i v? khí ???c s? d?ng trong cu?c chi?n (tr?mpaik: m?t lo?i d?a bay, ir?x kuraxi: m?t th? gh? bay th?n kì, padak lakkuraba: m?t lo?i g??m th?n) hay tên trái cây, tên x? s?, tên nhân v?t ??u là nh?ng tên xa l? v?i ngôn ng? dân gian, nh?ng chính là bi?u hi?n tâm lí ng??i, r?t ng??i c?a nhân v?t ?ã ?? l?i d?u ?n ??m nét trong lòng ng??i ??c. S? c?m gi?n c?a Jin X?nggi, cái hèn nhát c?a vua Intan, tính th?p hèn c?a Xam?laik, lòng ghen tuông, nh?ng ni?m vui, n?i bu?n, nh?ng n? c??i và nh?ng gi?t n??c m?t… ??u n?m trong s? ?? chung c?a tâm lí con ng??i phàm tr?n.??c gi? không th? nào quên ???c c?n gi?n d? c?a Jin X?nggi khi nhìn th?y n??c m?t l?n dài trên má Dewa M?no lúc chàng tr? v? sau c?n ho?n n?n, ch?t b?t g?p công chúa Cahya tay ?ang n?m ch?t con dao toan t? v?n vì ngh? ?ây là Xam?laik ??n hãm h?i nàng. C?n gi?n d? c?a Jin r?t ? con ng??i: h?n nhìn th?y t?n m?t th?n t??ng h?n v?a s?p ?? v?i nh?ng gi?t n??c m?t y?u ?u?i! Và càng con ng??i h?n n?a: nh?ng gi?t l? này c?a Dewa M?no th?n thánh. Chi?u sâu tâm lí c?a con ng??i ???c khai phá m?t cách kì tuy?t!Dòng th? c?a b?n s? thi nh? mu?n bay cao bay xa nh?ng bao gi? c?ng r?i tr? l?i m?t ??t. M?t ??t luôn là tâm ?i?m cho các nhân v?t x? s? và tung hoành.Th?t th?, Dewa M?no là m?t thi ph?m mang ??m tình ng??i. ?ó là tình ph? t? c?a vua Karama Raja ?ã ch?u ch?t ?i cho con ???c có m?t trên tr?n gian; là lòng chí hi?u c?a Dewa M?no ?ã không qu?n hi?m nguy gian kh?, lên ???ng ?i tìm cha, b? l?i sau l?ng ngai vàng cùng s? giàu sang phú quý; ?ó là lòng trung thành c?a Jin X?nggi, ?ã bao l?n ra tay c?u anh em Dewa M?no thoát kh?i c?nh nguy kh?n; là ??c chung th?y c?a công chúa Xapatan m?t m?c yêu th??ng ch?ng dù b? ch?ng hi?u l?m và ru?ng b?, c?a công chúa Ratna ?ã ?ánh l?a Xam?laik ?? ???c th? ti?t v?i ch?ng khi ch?ng b? n?n, và trong tr?n quy?t ??u ?ã sát cánh bên ch?ng ?? ???c cùng s?ng ch?t. Và nh?t là tình máu m? c?a công chúa Xapatan ??i v?i ng??i anh là Xam?laik. Khi ng??i anh ru?t b? sát h?i b?i chính bàn tay ch?ng mình trong tr?n chi?n cu?i cùng, nàng ?ã khóc. Nhà th? vi?t nên m?t ?o?n th? r?t ??p:Dom nan Xapatan DiwiCauk x?p nhu hari gr?p n?gar jang pax?ngIa di kraung ?w?c m?ng ngauk mai t?lCamauh patri cauk nan ia dawing ?w?c o truhTh? r?i công chúa Xapatan khócTi?ng khóc th?m thi?t, c? x? s? ??ng lòngVà dòng sôngT? trên cao ch?y l?iN??c cu?n xoáy mãi không n? trôi ?iAkayet Dewa M?no còn là bài th? ng?i ca lòng cao th??ng hào hi?p c?a con ng??i. Dewa M?no r?t cao th??ng, cao th??ng khi chàng t? ch?i ?ánh Xam?laik ?? r?i ph?i m?c n?n b? k? thù b?n lén sau l?ng, cao th??ng khi chàng cho phép v? khóc cho ng??i anh ru?t c?a nàng v?a là k? t? thù c?a mình, khi chàng không cho ng??i em k?t ngh?a ?ngkar Dewa gi?t quân lính k? ??ch trong khi chi?n ??u ch?ng Xam?laik. Và ngay c? Xam?laik, m?t nhân v?t ph?n di?n, c?ng ?ã làm ???c m?t c? ch? cao th??ng: chàng ?ã không ??ng ch?m ??n công chúa Ratna khi ???c nàng yêu c?u ?? tang cho ch?ng (vì t??ng ch?ng ?ã ch?t). C? ??n ??ng Th??ng ?? Chí Tôn c?ng ?ã th? hi?n ???c m?t c? ch? nhân t? cao c?: không ?? cho Xam?laik, m?t con ng??i có tài n?ng l?n ph?i ch?u m?t m?t tr??c ng??i yêu, khu?t nh?c tr??c k? thù; vì khi b? ??y ??n b??c ???ng cùng, con ng??i d? ?i ??n nh?ng hành ??ng thi?u chín ch?n, m?i thù kéo dài dây d?a, và con dân Ngài d??i tr?n mãi ch?u c?c kh?; nên Ngài ?ã ngh? ra h??ng ?? g? danh d? cho Xam?laik b?ng cách cho chàng m?t l?n n?a ???c chi?n ??u v?i Dewa M?no, và cu?i cùng ???c c??i bóng công chúa Ratna. Th?t không th? tìm ???c gi?i pháp nào tài tình h?n!Và cu?i cùng, Akayet Dewa M?no v? ??i ? n?i nó ?ã th?a mãn ???c nh?ng khát khao muôn thu? c?a con ng??i. Con ng??i bao gi? v?n th?, dù h? c? ng? trong b?t kì không gian th?i gian nào, nhu c?u ???c truy?n gi?ng (Vua Kurama Raja ph?i t? hi sinh ?? có ???c ??a con n?i dõi), nhu c?u ???c yêu th??ng ?ùm b?c (Xapatan c?n ???c bàn tay Dewa M?no ôm ?p), ???c s?ng ?m no trong m?t ??t n??c an lành (t?t c? qu?n chúng nhân dân trong m?i x? s?) v?n là nh?ng nhu c?u b?c thi?t nh?t.? Akayet Dewa M?no, con ng??i ?ã bi?t quên ?i b?n thân mình và bi?t hi sinh cho ng??i khác, cha hi sinh cho con, em bi?t quên mình vì anh, b?n bè dám l?n x? vào khói l?a ?? c?u nhau, ch?ng bi?t tha th? cho v?… nh?ng ??c tính này c?a con ng??i khi k?t h?p l?i, có th? t?o nên nh?ng kì tích mà n?u thi?u nh?ng kì tích này thì cu?c s?ng s? tr? nên vô v? và con ng??i muôn ??i mãi không th? ??t t?i nhân b?n tính ?ích th?c.Th? nh?ng, các ??c tính cao c? này c?a nhân v?t s? nh?t nh?o bi?t bao n?u nó không ??t trong c?nh ng?, tình hu?ng t??ng ?ng, và n?u nó không ???c k? l?i b?ng m?t ngh? thu?t th? chín ch?n nh? ? Akayet Dewa M?no. Qu? th?t, l?i k? chuy?n c?a Akayet Dewa M?no ?ã ??t ??n m?c tinh x?o.Không gi?ng nh? các tác ph?m khác thu?c dòng v?n h?c c? ?i?n Ch?m, r?t ít chi ti?t ???c l?p l?i trong Akayet Dewa M?no. T?t c? ??u ???c phóng ??i, và phóng ??i ??n m?c d? th??ng, cái d? th??ng này l?i luôn luôn có th? ch?p nh?n ???c. Có th? nói, chính cái d? th??ng này ?ã góp ph?n t?o nên s?c h?p d?n riêng c?a tác ph?m. Chúng ta c?ng c?n l??t qua m?t s? ?o?n:– Dewa M?no ?ang chu?n b? xu?t quân:Tanrak ginuh glaung m?t?h ad?rhaApan padak lakkuraba ?ik asaih kauk p?rHào quang r?c sáng l?ng ch?ng tr?iTay c?m g??m th?n, c??i ng?a tr?ng bay   – C?n gi?n d? c?a Xam?laik:Nhu ginaung tatr?m takai d?ng m?kaikDom kathieng jruh laik, c?k car jang jal?hN?i c?n th?nh n?, h?n gi?m chânThiên th?ch r?ng r?i, núi non nghiêng ??– Di?n t? c?nh cung ?i?n c?a công chúa Ratna thì: "?? xây cung ?i?n cho công chúa Ratna, nhà vua cho v?i nh?ng th? luy?n kim b?c th?y. Ba l?p hàng rào bao b?c l?y cung ?i?n bao la: vòng ngoài c?ng ???c rào b?ng s?t, vòng gi?a b?ng ??ng và vòng trong ???c s?n son th?p b?c. C?ng thành ???c ng?n b?ng ba l?p c?a có kh?c hình các con r?ng bay l??n. B?n góc khuôn viên cung ?i?n ??u có b?n cái gi?ng xây kh?ng l? mà m?t sân toàn cát vàng. Hai bên ???ng t? c?ng d?n vào cung ?i?n chính tr?ng ?? lo?i hoa quý ???c mang v? t? kh?p n?i trên th? gi?i mà h??ng th?m t?a bay kh?p m?i mi?n ??t n??c. D??i m?i cây hoa ??u có m?t lo?i chim quý hi?m su?t ngày ?êm múa hát. Trong thành, m?t ng?n núi cao ng?t ???c d?ng nên. Ng?n núi này ch? ???c tr?ng ??c nh?t cây chà là th?n tr?u n?ng trái chà là vàng, và trong thân cây luôn âm vang ngàn ?i?u nh?c mê li. Xung quanh ng?n núi là m?t vùng bi?n c? v? sóng êm ngân hòa cùng ?i?u nh?c trong thân cây chà là. M?t chi?c c?u b?ng vàng ròng ???c l?c t? ??i d??ng b?c qua bi?n n?i li?n ng?n núi v?i bi?t th?. Bi?t th? v? ??i cao l?ng ch?ng tr?i ???c l?p b?ng nh?ng t?m kim c??ng, trên cùng là mái làm toàn b?ng vàng ròng. ? b?n góc c?a bi?t th?, b?n con r?ng th?n nâng b?n bóng ?èn kh?ng l? ngày ?êm soi sáng toàn v??ng qu?c".??y là m?t c?nh t??ng siêu nhiên ch? ???c th?y trong óc t??ng t??ng hay trong nh?ng tr? x? c?a các v? b? tát trong kinh Hoa nghiêm c?a ??o Ph?t. Và ?ây là bãi chi?n tr??ng trong tr?n giao tranh cu?i cùng gi?a Dewa M?no và Dewa Xam?laik:"Trên m?t ??t, nh?ng ng?n lao c?a h? ch?m nhau n? bùng nh?ng ?ám l?a thiêng cháy tr?i núi non. H? l?i kéo nhau ra ??i d??ng, hóa thân thành loài r?ng bi?n, ti?p t?c chi?n ??u trong b?y ngày ?êm làm ??i d??ng n?i sóng, bão t? mù tr?i ??t. Th?y ch?ng ?n thua gì, h? l?i l?n sâu vào lòng ??t (lúc này h? ?ã hóa thân thành r?ng ??t) ti?p t?c thí võ. Cu?c chi?n l?i di?n ra trên không trung làm s?m sét n? tung, ch?n ??ng m?t n?a v? tr?".C? th? ti?p t?c. C? th?, Dewa M?no và Xam?laik tung hoành, tung hoành cùng v?i óc t??ng t??ng bay b?ng c?a thi s?, cùng v?i v?n th? hoa m? và ngôn t? bay b??m kì tuy?t.Th? nh?ng, tài n?ng c?a thi s? không ch? ng?ng l?i ? t??ng t??ng và phóng ??i. Ng??i ta ngh? r?ng có gì khó ?âu! C? t??ng t??ng nh?ng ?i?u kì qu?c nh?t r?i th?i ph?ng nó lên. Làm nh? ai c?ng có th? làm ???c chuy?n ?y! Picasso, khi ?? cây c? c?a mình tung hoành v?i nh?ng tác ph?m hi?n ??i, tr??c ?ó ông ?ã có các h?a ph?m c? ?i?n giá tr?. Và thi s? Tô Thùy Yên có nói ??i í r?ng không th? ?em Tháp Chàm v?i Angkor c?a Campuchia ra mà so sánh. B?i vì n?u c?n, nhà th? chúng ta c?ng có th? di?n t? tài tình nh?ng khía c?nh vi t? nh?t c?a tâm lí con ng??i.Chúng ta hãy th? phân tích m?t tình ti?t trong akayet: Dewa M?no v?i vã v? quê h??ng sau khi ???c công chúa Jotna gi?i ??c và ???c Jin X?nggi c?u thoát. Lúc ?y, Ratna và Cahya b? giam l?ng, ?ang th? s?n con dao ?? k?p t? v?n khi qua th?i h?n ???c Xam?laik cho phép ?? tang ch?ng. Lòng th?p th?m, chàng nh? nhàng ??y c?a b??c vào.Patri tangi thei jwak dr?h takaiPathang kuw bhian nau mai, Dewa M?no nan nhu hiaNàng h?i ai ?i t?a ti?ng b??c chânCh?ng ta ?i l?i nh?ng ngày th??ngVà Dewa M?no b?t khóc.Dewa M?no, ng??i anh hùng cái th? này ?ã b?t khóc. Chàng khóc vì chàng hi?u r?ng ch? có nh?ng ng??i th?t s? yêu nhau, th?c lòng nh? mong nhau m?i có ???c cái tinh t? ?y c?a thính giác. Các chi ti?t v?t vãnh nh?t và t??ng nh? d? b? khu?t l?p b?i bao lo âu th??ng nh?t, nh?ng v?i n?i nh? mong, b?ng s? ch? ??i trong câm l?ng và qua m?t th?i gian dài h?i t??ng, chúng t? t? l?n d?y và l?n mãi trong kí ?c sâu th?m mà ta h?u nh? không hay bi?t cho ??n khi, b?i m?t c? duyên nào ?ó, nó v? ra và l? nguyên hình. Các nhà tâm lí h?c ??t cho nó cái tên: vô th?c. Nh? ti?ng gi? áo sau khi có ti?ng m? t?, thói quen chà hai chân vào nhau khi lên gi??ng, hay nh? ? ?ây – ti?ng b??c chân ?i l?i.Tr? l?i v?i câu chuy?n. Lúc ?y, Dewa M?no nhanh tay gi?t l?y con dao n?i tay công chúa, b?ng b? nàng kháng c? l?i. Vô th?c nàng tin r?ng ?ó là ti?ng b??c chân c?a chàng - là chàng, ng??i ch?ng yêu d?u c?a mình nh?ng í th?c nàng li?n ph?n bác: chàng ?ã ch?t.Trong m?t c?nh ng? r?t th?c, v?i m?t ngh? thu?t phân tích tâm lí sâu s?c, thi s? ?ã th?i ???c vào ?o?n th? s?c s?ng kì l?. ??y là ?i?m son khác c?a Akayet Dewa M?no.Và m?t ?i?u n?a c?n nói ? ?ây là k?t thúc có h?u c?a tác ph?m (chính ngh?a th?ng hung tàn, Dewa M?no ca khúc kh?i hoàn, tr? v? quê h??ng ?oàn t? v?i gia ?ình) ?ã làm cho ??c gi? hoàn toàn mãn nguy?n khi ??t cu?n sách xu?ng.Ít ra, trong “m?t vài tr?ng canh”, Akayet Dewa M?no c?ng ?ã m?t l?n ??a bao th? h? con ng??i ch?t phác, thoát ???c nh?ng c? c?c c?a ??i th??ng, nh?ng b?t công c?a ch? ?? phong ki?n, ???c th? h?n bay theo v?n th? ?? cùng v?i Dewa M?no ?i qua m?y t?ng tr?i bao la, vi?ng th?m các cung ?i?n nguy nga tráng l?, chiêm ng??ng dung nhan các nàng công chúa xinh ??p tuy?t tr?n; cùng bay theo Dewa M?no trong cu?c tr??ng chinh ch?ng l?i cái x?u ác, chi?n th?ng cái x?u ác ?? an toàn cùng hoàng t? tr? v? quê h??ng - n?i mà ng?n lúa t? do tr? bông, cây r?ng t? do l?n d?y, dân làng an tâm làm ?n sinh s?ng (gr?p baul thuk hatai).(gr?p baul thuk hatai).______________________________(5) Chi ti?t này d? khi?n chúng ta liên t??ng ??n ti?ng b??c chân trong m?t ?o?n th? c?a Paul Valéry c?ng vang lên cùng âm h??ng:      Tes pas, enfants de mon silence      Saintement, lentement placés      Vers le lit de ma vigilance      Procedent muets et glacés