Blogs
Categories
On February 27, 2018
Inra Sara (from facebook)
Adei baic xap Cam – em h?c ti?ng Cham. PH? L?C 3. NGÔN NG? ?A ÂM TI?T
Ôn l?i, nh? l?i v?n t? c?, hay v?n ch? chính th? h? ta t?ng s? d?ng mà tháng ngày qua do ta ít dùng ??n, thành quên. Quên ri?t r?i quên luôn. T? ?ó ti?ng m? ?? c?a ta ngày càng nghèo nàn.
“Em h?c ti?ng Cham” có ??c m? nh? bé là giúp g?i nh? - cho các b?n và cho chính ng??i vi?t – v?n li?ng c?, v?i hi v?ng v?ch ???ng cày lên ?ám ru?ng ?ã b? giá lâu ngày; hay nói khác ?i: kh?i ??ng m?t công vi?c t??ng ??n gi?n nh?ng vô cùng c?c nh?c, ?ó là: “Làm th? nào ?? nói ti?ng Cham?”.
?? tránh n?i phi?n toái n?y ra t? v?n ?? thu?t ng? ngôn ng? h?c, v?a bát ngát v?a nhiêu khê, tôi c? g?ng trình bày ?? tài này b?ng các t? gi?n ??n nh?t có th?, phù h?p v?i nhi?u l?a tu?i, trình ??. Chúng ta b?t ??u nhé…
Ti?ng Cham là m?t ngôn ng? ?a âm ti?t (langues polysyllabique), trong ?ó t? hai âm ti?t (mots dissyllabiques) chi?m m?t s? l??ng l?n nh?t, sau ?ó là t? ??n ti?t; riêng t? ba và b?n âm ti?t ch? có m?t l??ng r?t nh? và ph?n nhi?u chúng là nh?ng t? vay m??n
T? ??n (mot simple) trong tiêng Cham có 4 lo?i:
– T? m?t âm ti?t (g?m t? ??n ti?t và t? song ti?t nh?ng ?ã r?ng b?t âm ??u)
Ba: mang; Mong: nhìn
(A)m?k: m?; (A)t?ng: ?ánh
– T? hai âm ti?t:
Pakak: ch?n; M?nux: ng??i
Tapuk: sách; M?tai: ch?t
– T? ba âm ti?t:
Ariya: th?; Xaranai: (kèn) xaranai
Jaliko: ong; Baran?ng: (tr?ng) baran?ng
– T? b?n âm ti?t. Th??ng thì b? ph?n t? này có ngu?n g?c Sanskrit.
M?hêxarai: (gi?) hoàng ??o, t?t ??p
Thampuran?: hoàn thi?n hoàn m?
Chú ý: Trong cu?c s?ng ngày th??ng, ng??i Cham nói nu?t âm r?t nhi?u. ?ây là ?i?u th??ng x?y ra trong ngôn ng? ?a âm ti?t. D?u v?y, nghe, m?i ng??i v?n hi?u. Ví d?: tam?kai (d?a), th??ng ch? ??c là “t?mkai”, th?m chí chí c?n “m’kai”; hay m?nei (t?m) ??c là “m’nei)… Do v?y, n?u trong v?n nói mà ta quy?t phát âm rõ t?ng âm ti?t m?t [nh? ?a s? phát thanh viên ? ?ài] thì nghe r?t ngây ngô (nh? tr? con m?i h?c), và nh?t là: không ai hi?u c?.
[Patau tablah ?á Ch? t?i Bal Cong - Ninh Thu?n, photo Inrajaya]
Posted in: Tiếng Chăm