Phuel Haniim (Bi

Phuel Haniim mata plek lakuk = m?t tr?n ng??cmata lanung=m?t l??nmata bang= m?t m?mata palail =c?n th?ruak mata= ?au m?tdua gah mata =hai b

sang danaok= nhà c?asang ye = nhà t?csang gan= nhà ngangsang suer=nhà m?sang magik = nhà chùa Bàni (thánh ???ng)sang dhar= nhà chùa Bàni;sang langkar=nhà nguy?npo sang =ch? nhàpadhah sang= cháy nhà saai sang = anh r?, ch? dâuadei sang=em v?, em ch?ngsang manyâk =c?c ?ènsang truai=chân ?èn chaisang ma-ik = b?ng ?áisang hajan= mây ?ensang ganuh= lao tùsang jru= nhà th??ngsang payua raong=ký túc xásang bac =nhà tr??ngsang bac asit= tr??ng ti?u h?csang bac tâh= tr??ng trung h?csang bac praong= tr??ng ??i h?csang binateng= nhà x??ngsang ranaih matuei =cô nhi vi?nsang taik paga tayal = nhà rách vách xiêu (ch? nhà nghèo kh?) aduk bac =phòng h?c = l?p h?c.aduk ndih=Phòng ng?aduk tapuk= th? vi?nnah jieng dua aduk = phân thành hai phòng = ???c chia thành hai phòng .TamA aduk ndih=Vào phòng ng? ng?aduk-adai = phòng khách s?n

     Phuel Haniim séh main caoh baoh balaong= h?c sinh ch?i ?á banh   asaih caoh=ng?a ?á   lamaow nduec caoh klan=bò ch?y ?á h?u   main caoh chom=ch?i ?á kh?n   manuk caoh brah=gà m? g?o   caoh haluk= cu?c ??t   caoh labang dar atuw matai=?ào l? chôn xác ch?t   caoh haluh= cu?c m?i.   caoh inâ= ch?i b?i.   urang kamei caoh inâ gep= ?àn bà ch?i b?i nhau   caoh parah= h?t h?i, h?t c?ng.   caoh parah anâk=h?t h?i con.   caoh parah gep=h?t h?i nhau; h?t c?ng nhau.   caoh prah= b??i móc.   caoh prah duah mbeng=b??i móc tìm ?n.   caoh ruah=kén ch?n.   nyu caoh ruah lo nan oh mboh kamei halei gap pakrâ saong nyu=h?n quá kén ch?n nên ch?ng có cô gái nào h?n th?y v?a lòng.   caoh-dang= gi?y gi?a.   manuk caoh-dang si matai= gà gi?y gi?a s?p ch?t.   caoh = l?.   harei caoh= ngày l?.   hamu dhaong= ru?ng sâu   hamu balau= ru?ng ch?a cày   hamu klak bilau= ru?ng b? hoang   hamu tanraow= ru?ng l?   hamu tabung= ru?ng ??c   hamu tanâh padai lahem-lahem=??ng ru?ng lá xanh xanh.   khu v?c Phan Rang   hamu Craok= V?nh Thu?n.   hamu Taran=H?u ??c.   hamu Linung= ??c Nh?n.   hamu Ram= Mông ??c.   hamu Ram langiw=Nhu?n ??c.   hamu Thon=V?n Ph??c.   hamu Kalaok= H??ng ??o.   hamu Ranây= Ma N?i (Tà D??ng).   hamu Ak= Ch??ng Thi?n   khuc v?c Phan Rí   hamu Puh=Thành V?.   hamu Rimaong=Tôn Thành.   hamu Rok=Tân Thành.   hamu Dalam= Ú Malam.

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam – em h?c ti?ng Cham. Kadha 10. NAO: ?I; CH?T 1. NAO: ?INao takai: ?i b?Nao takai thoh: ?i chân không Nao rah: ?i d?oNao baic: ?i h?cNao tapah: ?i tuNao ikak: ?i buônNao jwak glai: ?i ngoài, ?i ??ngNao njuh: ?i c?iNao glai: ?i r?ng [??n cúi, g?...]Nao Raglai: ?i buôn [Th??ng]Nao Cru: ?i buôn [Th??ng]Nao m?-in: ?i ch?iNao m?kah: ?i bi?t t?mNao m?rup: hóa thânNao mai: ?i l?i, giao duNao ridêh: c?p xe, ?i xe [trâu, bò...]Nao lik?k: ?i kh?i, ?i v?ngNao ghur: ?i vi?ng m? [Bà-ni]Nao ??k haji: ?i hành h??ngNao hamu: ?i ru?ngNao glang: ?i bóiNao y?ng: ?i l? [cúng th?n] 2. NAO: CH?TÔng taha nan nao paj?: Ông già ?y ch?t r?iM?tai nao: ch?t ?iNao jwa: ch?t không có ng??i ng?i bên ?? *Nao nao mai mai: ?i ?i l?i l?iTha nao tha mai: M?t qua m?t l?iNao ôh thei r?k, mai ô thei da-a: ?i ch?ng ai ??a, v? ch?ng ai ?ón (th?i th?i m?t mình)Nao glai war amra, nao li-wa war brak: ?i r?ng quên r?a, ?i cày quên nàiNao tal c?k w?k tal th?ng, Nao tal glai mai tal th?ng: ?i ??n núi ??n r?ng, v? t?n nhà t?n c?a (L?i chúc)Nao tal pur tal pai: ?i t?n tr?i ?ông tr?i TâyNao tom m?k tom kei: ?i g?p ông bà t? tiên (Ch?t)Nao n?gar kang tal?k: ?i x? ch?t (kang talauk, nói lái là: kauk talang: tr?ng x??ng)Nao n?gar Ia Li-ôi: ?i Long Khánh (?i hoang)Nau yau athau pacah akok: ?i nh? con chó n?t ??u (?i nh? chó ?iên)Nao yau thr?k gl?h: ?i nh? tên thoát kh?i n?Nao lihik atau tal?ng: ?i bi?t t?m tíchNao lihik yawa grông: ?i m?t ti?ng l?c l?c (?i bi?t t?m) [Nao baic ?i h?c - Photo Inrajaya]

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam – em h?c ti?ng Cham. Kadha 9/3. BRUK HAMU APUH – NGAK[theo th? t? công ?o?n s?n xu?t – Bài h?c ti?p theo: NAO, ?ÔIC: ?I, CH?Y] Ngak hamu: làm ru?ngNgak apuh: làm r?yNgak halim: làm mùa, khác v?i làm chiêm [làm lúa ng?n ngày]Nao hamu: ?i [th?m] ru?ngTrun li-wa/ ywak: kh?i công cày/ g?t *Coh: cu?c, ?àoKôic rib?ng: khai/ ?ào m??ngB?k rib?ng: ??p m??ngKlek li-wa: cày l?Li-wa m?k harei: cày ch?n ngày t?tLi-wa pabl?k bilau: cày ?iLi-wa kl?k bilau: cày b? giáTiaup waic: t?o v?tPôk ?r: ??p cao b? Ngak ?r: làm b?Hl?ng ?r: be b?Likek: cày tr?Cabah gah: ph?t c? mé b?Hakam: b?aNgak aki?ng: làm ??t góc ru?ngPajwak gah: làm ??t mé b?Klug: tr?cKal: trang [??t cho ??u]Han?k: tr?tHwa/ c?ng ro: kéo ròPôk ro: ??p rò [cao, ch? y?u tr?ng kho?i, ngô...]Dr?k: gieoPathoh ia: tháo n??c [ra ru?ng m?i gieo]Klang ia: làm rãnh thoát n??cThrong boh har?k: v?t h?t c?Pasang ia: cho n??c l?n ??u vào ?ám ru?ng gieoPagr?k har?k: [cho n??c vào] nh?n ch?t c?Buic har?k: nh? c?Hatam: c?yHalôk: c?y gi?mDr?k khak: r?i phânPa??k ia: cho n??c vào ru?ngJwak/ coh haluh: ??p l? m?iPadai ngak drei: lúa làm ?òngPadai padang at?k: lúa làm ??tPadai m?tian: lúa ch?aPadai throh: lúa tr?Padai biông: lúa vàng m?Padai tathak: lúa chínYwak: g?tM?k anak: [g?t] b?t l?iAnrang: r?Cak: bó [lúa]Tha ridêh cak: m?t xe lúa bóTha tab?ng cak: m?t xe l?ng lúa bóBb?k cak” ??ng bó lúaPaji?ng cak” ch? lúaAn?ng cak: gánh bó lúaGarwah l?n: gi?y ??t b?ng làm sânDak cak: ch?t lúa bóDak katah: x?p bó lúa thành vòng [?? ??p]Nhw? kabao: b?c trâu vào [cày, xe...]Pok kabao: m? trâu kh?i [cày, xe...]Taleh kabao: tháo trâu kh?i [c?c...]Kar?k kabao: cho trâu vào chu?ngPajwak: ??p[tha taklaup, dwa taklaup: m?t/ hai l??t trâu/ bò]Al?ng cak: làm r?m l?n ??uNgak pông: làm r?mBa pông tabiak: ra r?mRuh pông: gi? r?mAlong: giê [lúa]Trah: quét b?ng cây càoBah: quét b?ng ch?i chàKoh takôi: tách “c?” lúa giê thành...[... Padai: lúa/ Ralang: lép/ Kaj?ng: “cám”/ M?lêk: bui bui]Babbu padai: ph?i lúaCa-wa padai: cào lúa [ph?i]Pông: r?mPabb?k pông: ch?t r?m thành ??ngBb?k pông: ??ng r?mTagôk l?n: l? Cúng sânHakak padai: ?ong lúa [b?ng gi?]Buh amul: b? ch?u [tính gi?]Paji?ng padai mai th?ng: ch? lúa v? nhàTông: l?m *Tha phun tha tok, tha alok tha ridêh: M?t cây [lúa] m?t gáo [thóc], m?t th?a m?t xe [thóc] – l?i chúc.Ngak hamu hu padai, nao Raglai hu jiên: Làm ru?ng có thóc, ?i buôn Th??ng có ti?n – l?i chúc.Patao trun li-wa, bia trun hatam: Vua xu?ng cày, hoàng h?u xu?ng c?y – l? ??u mùa. [Photo Inrajaya]

Inra Sara (facebook) Adei baic xap Cam – em h?c ti?ng Cham. Kadha 9/2. BRUK HAMU APUH - HAMU APUH RU?NG R?Y Hamu apuh: ru?ng r?yApuh takak: n??ng r?y (nói chung)Hamu tan?h: ru?ng ??tHamu tabung: ru?ng k?Hamu bhum: ru?ng s? h?uHamu bilau: ru?ng b? hoang Li-wa lidei: cày c?y (nói chung)Iêw Pô Bhum: cúng ru?ng *?r: b? [ru?ng]H?ng: b? [m??ng] caoHamu: ru?ngHamu kanu: ru?ng gòHamu dh?ng: ru?ng tr?ngHamu ala th?ng: ru?ng c?nh nhàHamu takai linh?n: ru?ng b?c thangAlok: th?aAlok prong: th?a l?nAlok x?t: th?a nh?Xw?t: ?ám (nh? h?n alok)Xw?t prong: ?ám l?nXw?t ??h: ?ám nh?Xw?t x?t: ?ám nh?Apuh: r?yTakak: n??ngKr?ng: sôngRib?ng: m??ngDanao: ??mKawei: h?Tang: v?ng, v?nhKalug: tr?ngBin?k: ??pTada bin?k: ph?n trên ??pKaduk bin?k: ph?n d??i ??pBira: b? vaiCar: b? vùngDak: b? th?aApan: mi?ng ??t ?? ??p ??pHatam: c?c ch?n ??pPabah caroh: l? tr?Haluh: l? ròPajeh: [thóc] gi?ngPajeh paji?ng: gi?ng máDanih: m?Padai: lúa, thócPadai pajeh: thóc gi?ngPadai halim: lúa mùa, khác v?i lúa [v?] chiêm ng?n ngàyPadai rai: lúa rài (lúa m?c sau v? ??u, n?u lúa m?c dày, nông dân có th? nuôi luôn, ch? c?n c?y gi?m là ???c)Padai ka?ung: lúa cà-?ung (mùa)Padai birêng: lúa bà-rên, lúa ChiêmPadai cang rit: tên m?t lo?i lúa (mùa) *Bal li-wa hwa hawei: Nông dân kéo lê roi (ý xem th??ng)Hamu bhum kabao awal: Ru?ng riêng trâu chu?ng = Ru?ng sâu trâu náiHamu tapak talei: Ru?ng th?ng hàng = Ru?ng th?ng cánh cò bayHamu cadwa kabao apah: Ru?ng (làm) r?, trâu thuê (tình tr?ng c?a nông dân Cham)Hamu tanro hamu pa?ôk: Ru?ng l? [?? cúng]

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam – em h?c ti?ng Cham. Kadha 9/1. BRUK HAMU APUH - KAYA K?R RA BAL LI-WA NÔNG C? Ridêh kabao: xe trâuDai twan: chòiLingal: [cái] càyYau: áchBrak: dây néoTalei carah: dây néo ?? gi?ngHakam: b?aKlug: tr?cHan?k: tr?t, trang cào ??tRo: ròTr?k: trang cào lúaGai tanrah: càoKanal: trangKan?h: m? g?yJalêng: cu?c, chà-lengAmra katut gar: r?a cán ng?nAmra atah gar: r?a cán dàiAn?k: thu?ngWang likei: li?m ?àn ôngWang kamei: li?m ?àn bàAj?ng: rìu Catei: chà-tayAw?k: x?ngCangwa: niaCaneh m?hl?k: sàng cámCaneh m?brah: sàng g?oCaneh yau: r? Pôt prong: m?ng l?nPôt dam: m?ng nh?Pôt x?t: m?ng nh?Bung: thúng b?ng tre ?an (100 lít)Li-i: thúngTathok: m?t, m?ng tr?tJ?k: gi?Kaj?: gi? 40 lítRatang: cà-t?ng [?an b?ng tre ?? ch?a lúa, ngô]Ia hapuh: ch?i?ing: ?ng [tre ?? g?t lúa] Y?t: gùi [Raglai]Jok: gùiThrok: b?c v?i ??ng g?oAnung: b?c ch?n [??ng t?m] [Photo Inrajaya]

Inra Sara (from facebook) Adei baic xap Cam – em h?c ti?ng Cham. PH? L?C 3. NGÔN NG? ?A ÂM TI?T Ôn l?i, nh? l?i v?n t? c?, hay v?n ch? chính th? h? ta t?ng s? d?ng mà tháng ngày qua do ta ít dùng ??n, thành quên. Quên ri?t r?i quên luôn. T? ?ó ti?ng m? ?? c?a ta ngày càng nghèo nàn.“Em h?c ti?ng Cham” có ??c m? nh? bé là giúp g?i nh? - cho các b?n và cho chính ng??i vi?t – v?n li?ng c?, v?i hi v?ng v?ch ???ng cày lên ?ám ru?ng ?ã b? giá lâu ngày; hay nói khác ?i: kh?i ??ng m?t công vi?c t??ng ??n gi?n nh?ng vô cùng c?c nh?c, ?ó là: “Làm th? nào ?? nói ti?ng Cham?”.?? tránh n?i phi?n toái n?y ra t? v?n ?? thu?t ng? ngôn ng? h?c, v?a bát ngát v?a nhiêu khê, tôi c? g?ng trình bày ?? tài này b?ng các t? gi?n ??n nh?t có th?, phù h?p v?i nhi?u l?a tu?i, trình ??. Chúng ta b?t ??u nhé… Ti?ng Cham là m?t ngôn ng? ?a âm ti?t (langues polysyllabique), trong ?ó t? hai âm ti?t (mots dissyllabiques) chi?m m?t s? l??ng l?n nh?t, sau ?ó là t? ??n ti?t; riêng t? ba và b?n âm ti?t ch? có m?t l??ng r?t nh? và ph?n nhi?u chúng là nh?ng t? vay m??nT? ??n (mot simple) trong tiêng Cham có 4 lo?i:– T? m?t âm ti?t (g?m t? ??n ti?t và t? song ti?t nh?ng ?ã r?ng b?t âm ??u)Ba: mang; Mong: nhìn(A)m?k: m?; (A)t?ng: ?ánh– T? hai âm ti?t:Pakak: ch?n; M?nux: ng??i Tapuk: sách; M?tai: ch?t – T? ba âm ti?t:Ariya: th?; Xaranai: (kèn) xaranaiJaliko: ong; Baran?ng: (tr?ng) baran?ng – T? b?n âm ti?t. Th??ng thì b? ph?n t? này có ngu?n g?c Sanskrit.M?hêxarai: (gi?) hoàng ??o, t?t ??pThampuran?: hoàn thi?n hoàn m? Chú ý: Trong cu?c s?ng ngày th??ng, ng??i Cham nói nu?t âm r?t nhi?u. ?ây là ?i?u th??ng x?y ra trong ngôn ng? ?a âm ti?t. D?u v?y, nghe, m?i ng??i v?n hi?u. Ví d?: tam?kai (d?a), th??ng ch? ??c là “t?mkai”, th?m chí chí c?n “m’kai”; hay m?nei (t?m) ??c là “m’nei)… Do v?y, n?u trong v?n nói mà ta quy?t phát âm rõ t?ng âm ti?t m?t [nh? ?a s? phát thanh viên ? ?ài] thì nghe r?t ngây ngô (nh? tr? con m?i h?c), và nh?t là: không ai hi?u c?. [Patau tablah ?á Ch? t?i Bal Cong - Ninh Thu?n, photo Inrajaya]